قرار داد آتی چیست؟

قرارداد آتی چیست

قرارداد آتی چیست و چه ویژگی هایی دارد؟

قرارداد آتی قراردادی دو طرفه است. به این معنی که سرمایه گذاران در این بازار می‌توانند علاوه بر افزایش قیمت، از کاهش قیمت ها نیز سود به دست بیاورند.این نوع معامله برای کسانی که قصد کم کردن ریسک خود را دارند بسیار مناسب است.

قرارداد آتی چیست؟

قرارداد آتی یا future Contract قراردادی است که فروشنده متعهد می‌شود براساس آن در سررسید معین، مقدار مشخصی از کالای تعیین شده را به قیمتی مشخص بفروشد و در مقابل خریدار متعهد می‌شود کالا را با مشخصات تعیین شده خریداری کند.

در واقع می توان گفت قرارداد آتی این امکان را به ما می دهد تا کالایی را بخریم که الان تحوبل نمی گیریم و قیمت آن را نیز موقع تحویل گرفتن آن پرداخت کنیم. همینطور می توانید کالایی که الان برای شما نیست را بفروشید و در آینده آن را به خریدار تحویل بدهید و سود به دست بیاورید.

در این قرارداد طرفین متعهد به تحویل کالا و پرداخت وجه آن در تاریخ مشخصی در آینده هستند و برای تضمین انجام تعهد باید خریدار و فروشنده هر کدام مبلغی را نزد شخص امینی (بورس کالا) قرار دهند.

قرارداد آتی، قراردادی دو طرفه است. به این معنی که سرمایه گذاران در این بازار می‌توانند علاوه بر افزایش قیمت از کاهش قیمت ها نیز سود به دست بیاورند.

این نوع معامله برای کسانی که قصد کم کردن ریسک خود را دارند بسیار مناسب است.

آشنایی با چند اصطلاح رایج در قرارداد آتی

دارایی پایه

در قرارداد آتی، نام کالایی معین درج می‌شود که آن کالا را دارایی پایه می‌گویند. معمولا محصولات مختلف در بخش‌های کشاورزی، فلزات، فرآورده‌های نفتی، طلا و سهام می‌توانند جزو دارایی‌های پایه حساب شوند.

اندازه قرارداد

سازمان بورس اندازه قراردادهای آتی را مشخص می‌کند. به این ترتیب سرمایه‌گذاران می‌توانند روی مضارب صحیحی از آن معامله خود را انجام دهند. مثلا در معاملات آتی زعفران در بورس کالا،‌ اندازه قرارداد معادل ۱۰ کیلوگرم است. سایر ویژگی‌های مشخص نیز توسط سازمان بورس تعیین می‌شود.

سررسید قرارداد

قراردادهای آتی سررسیدی معین و استاندارد دارند که فقط در این زمان‌ها امکان انجام معاملات وجود دارد.

موقعیت تعهدی باز

این موقعیت نشان‌گر شرایطی است که در آن معامله‌گران هنوز:

موقعیت تعهدی خرید

زمانی که فردی اقدام به خرید قرارداد آتی می‌کند، در حقیقت موظف است که دارایی پایه را با توجه به ضوابط و مقررات معین‌ شده توسط سازمان بورس در تاریخ مشخص خریداری کند. در واقع با انجام این کار یک موقعیت خرید یا موقعیت تعهدی خرید پیش می‌آید. اگر خریدار تا پایان تاریخ سررسید در این موقعیت بماند، باید دارایی پایه‌ای را که در قرارداد ذکر شده است، خریداری کند.

موقعیت تعهدی فروش

در سمت دیگر این معاملات فروشنده قرار دارد. بر طبق قرارداد آتی او موظف است که دارایی پایه را مطابق با شرایط و مندرجات سازمان بورس در تاریخ سررسید تحویل دهد. این موقعیت فروش را به اصطلاح موقعیت تعهدی فروش می‌نامند که در اختیار فروشنده قرار دارد. اگر فروشنده تا زمان سررسید این موقعیت را نزد خود نگهداری کند، موظف به تحویل دارایی پایه خواهد بود.

قرارداد آتی چیست

مزایای قراردادهای آتی

پوشش ریسک:

پوشش ریسک به معنی گرفتن موقعیتی در بازار است که هدف آن به حداقل رساندن و یا از بین بردن ریسک به وجود آمده از نوسانات و تغییرات قیمت است.

به عنوان مثال اگر یک کشاورز نگران کاهش قیمت محصول خودش در آینده است با گرفتن موقعیت فروش می تواند خود را نسبت به نوسان قیمت بیمه کند.

استفاده از اهرم مالی:

معاملات قراردادهای آتی امکان استفاده از اهرم مالی را دارد و به معامله گران اجازه می‌دهد تا سود بیشتری را نسبت به سایر بازارها کسب کنند؛ به گونه ای که یک معامله گر می‌تواند با سرمایه اندک، معادل کل ارزش دارایی تعهد شده، سود یا زیان کسب کند.

نقدشوندگی بالای معاملات:

معالمه گران قراردادهای آتی که دارایی پایه یا کالای معین را ندارند هم می‌توانند فروشنده باشند. در قراردادهای آتی امکان پیش‌فروش دارایی وجود دارد و فرد می‌تواند در صورت تمایل به انجام قرارداد در سررسید، دارایی را از بازار فیزیکی تهیه کند و آن را تحویل دهد. این عمل سبب افزایش نقدشوندگی بازار آتی شده است.

تضمین معاملات توسط اتاق پایاپای:

اتاق پایاپای بورس نقش مهمی در تضمین عملکرد مالی قراردادهای آتی معامله شده دارد و به عنوان پشتوانه قابل اطمینان برای طرفین معالمه عمل می‌کند.

معاملات آتی در بورس ایران

اولین قراردادهای آتی در دنیا به صورت استاندارد در بورس کالا ایجاد شده است. در ایران نیز برای اولین بار معاملات قرارداد آتی در بورس کالای ایران و با راه اندازی قرارداد آتی شمش طلای یک اونسی (که در تاریخ ۱/۴/۱۳۸۷ مورد پذیرش قرار گرفته بود) از تاریخ ۳/۱۲/۱۳۸۷ آغاز شد. سپس با راه‌اندازی قرارداد آتی بر روی سکه طلای بهار آزادی و آغاز معاملات آن در تاریخ ۵/۹/۱۳۸۷ این بازار ادامه یافت. هم اکنون بازار آتی کالا بر روی زعفران، زیره سبز و پسته معاملات خود را انجام می‌دهد.

انواع قراردادهای آتی

قراردادهای آتی معمولا به دو گروه قراردادهای آتی کالا و قراردادهای آتی مالی تقسیم بندی می‌شوند.

مشخصات قرارداد آتی

هر یک از قراردادهای آتی دارای مشخصاتی از جمله اندازه قرارداد، زمان سررسید، قیمت کالا، وجه تضمین و … است. در ادامه تمام ویژگی‌هایی که در قرار داد آتی چیست؟ قرار داد آتی چیست؟ یک قرارداد آتی ذکر می‌شوند را بررسی می‌کنیم.

چه تضمینی برای عمل به تعهدات در قراردادهای آتی وجود دارد؟

خب حالا شاید برای شما سوال باشد که چه تضمینی وجود دارد فردی که در قرارداد آتی زیان کرده به تعهدات خود عمل کند؟

نقش اصلی بورس، سازماندهی قراردادها و معاملات است به گونه‌ای که نکول (عدم انجام تعهد) رخ ندهد.

برای این منظور حسابی به نام حساب ودیعه (Margin Account) وجود دارد. در ابتدای معامله لازم است هر دو طرف معامله، وجهی را به عنوان سپرده اولیه در حساب ودیعه خود بگذارند. (معمولاً ۲۰٪ ارزش معامله)

با توجه به اینکه قیمت‌های مبنای تسویه روزانه (Settlement Price) و به تبع آن ارزش معاملات به صورت روزانه تغییر می‌کنند، وجه تضمین لازم نیز به صورت روزانه به‌روزرسانی می‌شود و سود یا زیان ناشی از قرارداد نیز به صورت روزانه محاسبه و در حساب ودیعه افراد منظور می‌شود. به این مکانیزم، تسویه حساب روزانه یا Daily Settlement گفته می‌شود.

همچنین مفهومی به نام حداقل وجه تضمین (Maintenance Margin) وجود دارد که معمولاً ۷۵٪ وجه تضمین لازم است. اگر مقدار وجه تضمین به این مقدار برسد، به فرد هشدار داده می‌شود تا وجه خود را افزایش دهد.

قرار داد آتی چیست؟

صندوق سرمایه‌گذاری قابل معامله چیست؟ مزایا و معایب آنها

قرارداد یا عقد عبارت است از اینکه یک یا چند نفر در مقابل یک یا چند نفر دیگر تعهد به امری نمایند و مورد قبول آن‌ها قرار گیرد که بر اساس عقد قرارداد میان دو طرف یک رابطه جدید حقوقی برقرار می‌شود و طرفین با توجه به موضوع قرارداد نسبت به یکدیگر باید تعهداتی را انجام دهند، همان‌طور که می‌دانیم بورس ایران فقط شامل بورس اوراق بهادار نیست یعنی در بورس ایران فقط سهام که نوعی اوراق بهادار است خرید و فروش نمی‌شود بلکه در بورس ایران بازارهای مختلفی وجود دارد و به چهار دسته‌ی بازار بورس اوراق بهادار، بازار فرابورس، بازار بورس کالا و بازار بورس انرژی طبقه‌بندی می‌شود، بورس کالا قسمتی قرار داد آتی چیست؟ از بازار بورس است و یکی از ارکان بازار سرمایه است، بورس کالا بازار متشکل و منسجمی است که تعداد زیادی از عرضه‌کنندگان کالای خود را عرضه و کالای مربوطه پس از بررسی‌های کارشناسی قیمت‌گذاری توسط کارشناسان این بازار به خریداران عرضه می‌شود، اما آیا تاکنون به این موضوع اندیشیده‌اید که در بازار بورس کالا خرید و فروش‌ها بر چه اساسی انجام می‌شود؟ آیا به این موضوع فکر کرده‌اید که در بازار بورس کالای ایران چه قراردادهایی انجام می‌گیرد؟…

بازار مشتقه چیست؟

بازار مشتقه را نوع جدیدی از بازار بورس کالا می‌توان تعریف کرد که با توجه به نیاز بعضی بازارها و ماهیت کالاها دست به تعریف جدیدی برای معامله این کالاها زده است، این بازار از ابزارهایی مانند قراردادهای آتی و قراردادهای اختیار معامله برای تعریف جدیدی از معاملات بورس کالا با هدف شکل‌گیری بازار برای طیف جدیدی از سرمایه‌گذاران شکل گرفته است، در این بازار یک دارایی پایه که قراردادها بر روی آن منتشر می‌شوند تعریف می‌شود این دارایی پایه می‌تواند محصولات کشاورزی، انواع فلزات و انواع فرآورده‌های نفتی باشد، ابزارهای مشتقه برای کنترل هر چه بهتر ریسک‌های موجود در بازارهای مالی ایجاد شده‌اند که یکی از این ابزارهای رایج بازار مشتقه در جهان قراردادهای آتی است.

قرارداد آتی چیست؟

قرارداد آتی، قراردادی است که فروشنده متعهد می‌شود بر اساس آن در سررسید معین مقدار مشخصی از کالای تعیین شده را به قیمتی مشخص بفروشد و در مقابل خریدار متعهد می‌شود کالا را با مشخصات تعیین شده خریداری کند، به بیان ساده قرارداد آتی به افراد این امکان را می‌دهد که اقدام به خرید کالایی کنند که در حال حاضر تصمیم به تحویل گرفتن آن ندارند و وجه آن را نیز در زمان تحویل پرداخت کنند. قرارداد آتی برای نخستین بار بر پایه‌ی محصولات کشاورزی و بعدها بر پایه‌ی منابع و مخازن طبیعی زیرزمینی مانند نفت خام و گاز طبیعی معامله می‌شدند، قراردادهای آتی به طور رسمی در سال ۱۹۷۲ وارد بازارهای مالی بین‌المللی شدند و در سال‌های اخیر هم این قرارداد بر پایه‌ی ارز و نرخ‌بهره و بازار سهام بسیار متداول شده‌ است و امروزه نقش مهمی در کنترل ریسک‌های موجود در بازارهای مالی و اقتصادی ایفا می‌کند، قرارداد آتی قراردادی است که منعقد نمودن آن در بستر بورس‌ها نیز امکان پذیر است و بر اساس آن خریدار و فروشنده متعهد می‌شوند در سررسید معینی در آینده مقدار معینی از کالا را به قیمتی که الان تعیین می‌کنند مبادله نمایند، به طور مثال تولیدکننده زعفران متعهد می‌گردد در انتهای اسفند ماه در قالب قرارداد آتی ۱۰۰ گرم زعفران را به قیمت ۱۰ هزارتومان به طرف مقابل بفروشد و در مقابل طرف دیگر قرارداد متعهد می‌شود همان مقدار کالا را با قیمت گرمی ۱۰ هزارتومان در سررسید خریداری نماید، برای اطمینان از پایبندی طرفین معامله به تعهدات خود بورس پیش از عقد قرارداد از طرفین معامله می‌خواهد مبلغی را به عنوان وجه تضمین پیش‌شرط قرارداد نزد اتاق پایاپای بگذارند و متعهد شوند متناسب با تغییرات قیمت قرارداد وجه تضمین را تعدیل کنند.اولین معاملات قراردادهای آتی در دنیا به صورت استاندارد در بورس‌های کالایی انجام شده است، در ایران معاملات اولین قرارداد آتی در بورس کالای ایران با راه‌اندازی قرارداد آتی بر روی شمش طلای یک اونسی که در تاریخ ۰۱/۰۴/۱۳۸۷ مورد پذیرش قرار گرفته بود از تاریخ ۰۳/۱۲/۱۳۸۷ آغاز شد.

چه کالاهایی در بازار آتی معامله می‌شوند

در حال حاضر در بورس کالای ایران محصولات کشاورزی زعفران و زیره به صورت قراردادهای آتی مورد معامله قرار می‌گیرند، بازه قیمتی معاملات روزانه در قراردادهای آتی محدود به +۵٪ و -۵٪ قیمت تسویه روز معاملاتی قبل است و امکان ثبت سفارش با قیمتی بالاتر و پایین‌تر از این بازه وجود ندارد، قیمت تسویه قیمتی است که روزانه پس از پایان جلسه معاملات توسط بورس به منظور به روزرسانی حساب‌ها محاسبه و اعلام می‌شود و سود و زیان معامله‌گران بر اساس آن سنجیده می شود.

قرارداد آتی چیست؟ به زبان ساده با این مفهوم آشنا شوید

قرارداد های آتی و پیش رو، توافقاتی هستند که به معامله گران، سرمایه گزاران و تولید کنندگان کالاها این قابلیت را می دهد تا در مورد قیمت آینده یک دارایی پیش بینی نمایند. این قراردادها به عنوان یک تعهد دو طرفه عمل می کنند، که ترید یک کالا در تاریخ آینده (تاریخ انقضا) با قیمتی که در قرار داد آتی چیست؟ زمان ایجاد قرار داد توافق شده است را ممکن می سازد.

• 1. عملکرد قرارداد آتی
• 2. مکانیزم تسویه
• 3. استراتژی های خروج از قرارداد آتی
• 4. الگوی قیمتی قراردادهای آتی
• 5. سخن آخر

ابزار مالی ای که در اساس یک قرارداد آتی قرار دارد، می تواند هر نوع دارایی باشد، از جمله: سهام، کالا، ارز، پرداخت بهره و یا حتی اوراق.

هر چند، بر خلاف قراردادهای پیش رو (forward contracts)، قراردادهای آتی (future contracts) از نظر قراردادی استاندارد شده اند (به عنوان یک توافق قانونی)، و در راه های مخصوصی ترید می شوند (صرافی های قرارداد آتی). بنابراین قراردادهای آتی مورد اعمال قوانین قرار می گیرند، که ممکن است شامل اندازه قرارداد، و میزان بهره روزانه باشد. در بسیاری از موارد، یک شرکت تسویه وجوه اجرای قراردادهای آتی را تضمین می کند، و این امر به معامله گران امکان ترید با خطر کمتری از سوی طرف مقابل را می دهد.

با وجود این که انواع اولیه بازارهای آتی در اروپا در قرن 17 میلادی ایجاد شده بودند، اما صرافی Dōjima Rice ژاپن به عنوان اولین صرافی قراردادهای آتی شناخته می شود. در اوایل قرن 18 میلادی در ژاپن بیشتر پرداخت ها از طریق برنج انجام می شد، به همین دلیل به منظور جلوگیری از خطرات مرتبط با قیمت ناپایدار برنج، استفاده از قرارداد های آتی رایج شد.

با ظهور سیستم های معاملاتی الکترونیکی، شهرت قراردادهای آتی نیز همراه با کاربردهای آن در سر تا سر صنعت اقتصادی گسترده و رایج شد.

عملکرد قرارداد آتی

در زمینه صنعت مالی، معمولا قرارداد آتی برخی از عملکردهای زیر را دارا می باشد:

• جلوگیری از خطرات و مدیریت آن ها: از قراردادهای آتی می توان برای جلوگیری از خطرات خاصی استفاده نمود. برای مثال، ممکن است یک کشاورز قراردادهای آتی برای محصولات خود را به فروش برساند تا با وجود رویدادهای نامطلوب و نوسانات بازار، از دریافت مبلغ مشخصی در آینده مطمئن گردد. یا یک سرمایه گذار ژاپنی که دارای اوراق خزانه آمریکاست، ممکن است قراردادهای آتی JPYUSD را با قیمتی معادل نرخ بهره سه ماهه خریداری نماید تا ارزش کوپن را به JPY در نرخ مشخصی حفظ کرده و بنابراین از ضرر کردن USD خود جلوگیری نماید.
• لوریج: قراردادهای آتی به سرمایه گذاران اجازه می دهند که تریدهایی با لوریج ایجاد کنند. از آن جایی که قراردادها با یک تاریخ انقضای خاص تنظیم می شوند، سرمایه گذاران قادر هستند که ترید خود را لوریج نمایند. برای مثال یک لوریج 3:1 به معامله گران اجازه می دهد که وارد معامله ای سه برابر بزرگ تر از موجودی حساب معاملاتی خود شوند.
• ریسک قرار داد آتی چیست؟ کم: قراردادهای آتی به سرمایه گذاران این امکان را می دهد که ریسک کمی در یک دارایی دخیل نمایند. هنگامی که یک سرمایه گذار تصمیم به فروش قراردادهای آتی بدون در اختیار داشتن دارایی اساسی آن کند، از این امر با عنوان موقعیت برهنه یاد می کنند.
• تنوع دارایی: در دارایی هایی قرار داد آتی چیست؟ که معامله آن ها در یک نقطه دشوار است، سرمایه گذاران می توانند حد ضرر تعیین کنند. کالاهایی همچون نفت هزینه ارسال و نگه داری بالایی دارند، اما با استفاده از قراردادهای آتی سرمایه گذارن و معامله گران می توانند تعداد بیشتری از انواع دارایی ها را بدون نیاز به ترید فیزیکی آن ها، پیش بینی قیمت نمایند.
• کشف قیمت: بازارهای آتی یک بازار تک توقف برای خریداران و فروشنده ها، برای چندین نوع مختلف از دارایی همچون کالاها هستند. برای مثال قیمت نفت را می توان در رابطه با تقاضای حال حاضر در بازارهای آینده تعیین کرد، و نه از طریق تبادلات محلی در یک پمپ بنزین.

مکانیزم تسویه

تاریخ انقضای قرارداد آتی آخرین روز از فعالیت معاملاتی در یک قرارداد خاص می باشد. پس از آن انجام معاملات متوقف شده و قراردادها حل و فصل و تسویه می شوند. برای تسویه و پرداخت قرارداد آتی دو مکانیزم اصلی وجود دارد:

• تسویه فیزیکی: دارایی اساسی میان دو طرف قرارداد با قیمت از پیش تعیین شده مبادله می شود. طرفی که اصطلاحا short بوده و دارایی را به فروش رسانده است، الزاما باید دارایی را به طرفی که اصطلاحا long بوده و دارایی را خریداری کرده است، تحویل دهد.
• تسویه نقدی: در این روش دارایی اساسی به صورت مستقیم مبادله نمی شود؛ بلکه یک طرف معامله به طرف دیگر مقدار پولی که برابر با ارزش فعلی دارایی باشد را پرداخت می کند. یک مثال معمولی از قراردادهای آتی با تسویه به صورت نقدی را می توان قرارداد آتی نفت دانست، که در آن ها به جای بشکه نفت، پول نقد مبادله می شود، چرا که معامله فیزیکی هزاران بشکه نفت می تواند کاری بسیار سخت و پیچیده باشد.

قراردادهای آتی که به صورت نقد تسویه می شوند بسیار راحت تر هستند و به همین دلیل محبوبیت بیشتری نسبت به قراردادهای آتی که به صورت فیزیکی تسویه می شوند دارند. این مورد حتی در اوراق قرضه مالی لیکویید یا ابزارهای درآمد ثابت که مالکیت آن ها را می توان به سرعت انتقال داد (در مقایسه با دارایی های فیزیکی همچون بشکه نفت)، صادق می باشد.

هر چند که قراردادهای آتی که به صورت نقدی تسویه می شوند، ممکن است که منجر به دستکاری قیمت دارایی اساسی شوند. به این نوع از دستکاری بازار، banging the close می گویند؛ این اصطلاح توصیف کننده معاملات غیر عادی ای است که با نزدیک شدن به تاریخ انقضای قراردادهای آتی، از قصد سفارشات را مختل می نمایند.

استراتژی های خروج از قرارداد آتی

پس از انجام یک معامله قرارداد آتی، سه عمل اساسی وجود دارد که معامله گران می توانند انجام دهند:

• خنثی کردن: خنثی کردن به عمل بستن یک معامله آتی با ایجاد تراکنش مخالف آن با ارزش یکسان گفته می شود. بنابراین اگر یک معامله گر 50 قرارداد آتی فروخته باشد، می تواند یک معامله با ارزش برابر آن را خریداری نماید تا معامله اول را قرار داد آتی چیست؟ خنثی کند. استراتژی خنثی کردن به معامله گران اجازه می دهد تا پیش از رسیدن به تاریخ تسویه، از سود یا ضرر خود مطلع شوند.
• بازگرداندن: بازگرداندن زمانی اتفاق می افتد که یک معامله گر تصمیم می گیرد که پس از خنثی کردن ترید اول، یک قرارداد آتی جدید باز کند، و زمان انقضای آن را افزایش دهد. برای مثال، فرض کنید که یک معامله گر 30 قرارداد آتی را خریداری کرده باشد که تاریخ انقضای آن ها در هفته اول ژانویه می باشد، اما اکنون می خواهد این ترید را تا 6 ماه تمدید کند، در این صورت می تواند ترید اول را خنثی کرده و یک ترید جدید با حجم یکسان انجام دهد، و تاریخ انقضای آن را در هفته اول ژوئیه تعیین نماید.
• تسویه: اگر یک معامله گر آتی نخواهد ترید خود را خنثی نموده یا بازگرداند، قرارداد در تاریخ انقضا تسویه خواهد شد. در این نقطه، دو طرف قرارداد از نظر قانونی ملزم به مبادله دارایی ها یا پول نقد بر اساس ترید خود هستند.

الگوی قیمتی قراردادهای آتی

از لحظه ای که قراردادهای آتی ایجاد می شوند، تا زمان تسویه آن ها، قیمت بازار قراردادها به خاطر نیروهای خرید و فروش، همواره در حال تغییر خواهد بود.

رابطه میان کمال و قیمت های در حال تغییر قراردادهای آتی، الگوهای متفاوت قیمتی را ایجاد می کند که معمولا با نام های contango (نمودار 1) و normal backwardation (نمودار 3) شناخته می شوند. این الگوهای قیمتی مستقیما به نقطه قیمتی مورد انتظار (نمودار 2) یک دارایی در تاریخ انقضای آن (نمودار 4) مرتبط هستند.

• contango: از شرایط بازار است که قیمت قرارداد آتی از قیمت مورد انتظار آتی بیشتر می باشد.
• قیمت مورد انتظار: قیمت پیش بینی شده دارایی در زمان تسویه (تاریخ انقضا). به خاطر داشته باشید که قیمت مورد انتظار همیشه ثابت نیست، بلکه ممکن است در واکنش به عرضه و تقاضا در بازار دستخوش تغییر شود.
• Normal backwardation: از شرایط بازار است که قیمت قرارداد آتی از قیمت مورد انتظار آتی کمتر می باشد.
• تاریخ انقضا: آخرین روز فعالیت های معاملاتی برای یک قرارداد آتی خاص، پیش از تسویه دارایی ها.

همان طور که حدس می زنید، شرایط بازار contango برای فروشندگان مناسب تر بوده و شرایط بازار normal backwardation قرار داد آتی چیست؟ نیز برای خریداران مناسب تر می باشد.

در شرایط contango، معمولا قراردادهای آتی به دلیل راحتی در سطوح بالاتر از قیمت پیش بینی شده معامله می شوند. برای مثال، یک معامله گر آتی ممکن است تصمیم بگیرد که انعامی برای کالاهای فیزیکی که در آینده تحویل داده خواهند شد، بپردازد، و به این صورت دیگر نگران پرداخت هزینه ای برای نگه داری و بیمه نباشد (طلا یک مثال مشهور است). علاوه بر این، شرکت ها ممکن است از قراردادهای آتی به منظور قفل کردن هزینه های آینده برای ارزش های قابل پیش بینی استفاده کرده و کالاهایی که برای خدمات آن ها مورد نیاز است را خریداری نمایند (مثلا یک نانوا به خرید قرارداد آتی گندم می پردازد).

از سوی دیگر، بازار normal backwardation زمانی اتفاق می افتد که قراردادهای آتی در سطوحی پایین تر از قیمت پیش بینی شده معامله می شوند. دلالان در این شرایط به خرید قرارداد آتی می پردازند، به این امید که همان طور که انتظار می رود، قیمت بالا رفته و آن ها سود کنند. برای مثال، یک معامله گر آتی ممکن است امروز قراردادهای بشکه نفت را به ارزش 30 دلار می خرد، در حالی که قیمت پیش بینی شده برای آن در سال بعد 45 دلار خواهد بود.

سخن آخر

قراردادهای آتی، به عنوان یک نوع استاندارد از قراردادهای پیش رو، در میان پر مصرف ترین ابزار در صنعت مالی قرار دارند، و عملکردهای مختلف آن ها، آن ها را برای موارد مصرف زیادی مناسب می سازد. با این حال اما مهم است که پیش از سرمایه گذاری در این زمینه، درک خوبی از مکانیزم پایه قراردادهای آتی و بازارهای مخصوص آن ها داشته باشید.

با این که قفل کردن قیمت یک دارایی در آینده می تواند در شرایط خاصی سود آور باشد، اما همیشه امن نیست، مخصوصا در زمان هایی که قراردادها با مارجین معامله می شوند. بنابراین معمولا از استراتژی های مدیریت ریسک کمک گرفته می شود تا از خطرات اجتناب ناپذیر مرتبط با معامله قراردادهای آتی جلوگیری شود.برخی از دلالان نیز از اندیکاتورهای تحلیل تکنیکال همراه با روش های تحلیل بنیادی یا فاندامنتال استفاده می کنند، تا درکی از عملکرد قیمتی بازارهای آینده کسب نمایند.

از دیگر نمونه های قراردادهای آتی می توانیم قرارداد آتی بیت کوین را نام ببریم که در بکت یا bakkt قرار می گیرد و پیشتر در مورد آن اطلاعاتی را به شما ارائه کرده ایم.

جزئیات خبر

قرارداد آتی سبد سهام در بورس اوراق بهادار ایران به‌عنوان یک ابزار جدید معرفی‌شده است و هنوز شروع اولیه‌ آن محسوب می‌شود.

این ابزار از سبدی که شامل سهام ۳۰ شرکت قرار داد آتی چیست؟ بزرگ است تشکیل و با نوسانات قیمتی آن‌ها هم‌جهت شده است. مزایای قرارداد آتی سبد سهام زیاد است به همین دلیل طرفداران فراوانی در بورس دارد.

همچنین خریدوفروش آن به‌طور کاملاً قانونی انجام می‌گیرد. در ادامه به سازوکارها و چگونگی معامله آن می‌پردازیم.

مفهوم قرارداد آتی

برای اینکه بدانیم قرارداد آتی سبد سهام به چه معناست باید ابتدا با مفهوم قرارداد آتی آشنا شویم.

این قرارداد به‌عنوان قراردادی شناخته می‌شود که در آن فروشنده و خریدار تصمیم می‌گیرند در آینده و در یک تاریخ معین مقدار کالای مشخص‌شده را با یک قیمت معلومی معامله کنند.

این قرارداد به‌گونه‌ای به نفع دو طرف است؛ زیرا هم خریدار باید در زمان مشخص‌شده وجه را در مقابل دریافت کالا پرداخت کند و از آن‌طرف هم فروشنده باید در مقابل دریافت وجه کالا را در زمان معینی تحویل خریدار دهد.

به زمانی که فروشنده باید کالا را به خریدار تحویل دهد و در مقابل فروشنده وجه را به فروشنده تاریخ سررسید می‌گویند.

در ادامه شاید برای شما سؤالاتی در این زمینه پیش بیاید:

1. برای انجام این معامله که در آن فروشنده باید کالا را در زمان معین‌شده تحویل دهد و خریدار وجه را در تاریخ مشخص‌شده پرداخت کند چه تضمینی وجود دارد؟
2. چه دلیلی وجود دارد که معامله‌ای به‌عنوان قرارداد آتی بین فروشنده و خریدار صورت بگیرد.
3. سود و زیان فروشنده و خریدار چه زمانی اتفاق می‌افتد.

در ادامه به این سؤالات پاسخ می‌دهیم.

قرارداد آتی سبد سهام چیست؟

با توضیحاتی که ذکر کردیم با مفهوم قرارداد آتی به‌طور کامل آشنا شدید. حال نیاز است با مفهوم قرارداد آتی سبد سهام آشنا شوید که یکی از ابزارهای جدید بورس ایران است.

در قرارداد آتی سبد سهام دارایی که مورد معامله قرار می‌گیرد از ۳۰ شرکت بزرگ بازار تشکیل‌شده است. همچنین می‌توانید در تصویر زیر نام سهام این شرکت‌ها را مشاهده کنید.

سبد پایه به دارایی پایه قرارداد از سبد سهام می‌گویند که در قرارداد آتی سبد سهام قرار دارد.

در جدول بالا قیمت سهام هر شرکت در بازار به‌طور کامل مشخص است. همچنین ارزش روز آن‌ها نیز به‌راحتی قابل‌محاسبه است. به‌طوری‌که با چند معادله ساده می‌توانید پرتفوی آن را به دست آورید.

تغییرات قیمتی جسی ۷۱۲ که همان نماد قرارداد آتی سبد است با تغییرات میانگین سهام این سبد متناسب است.

با فهمیدن این مفهوم واضح است که اگر ارزش این سبد افزایش یابد نماد جسی نیز افزایش می‌یابد. در مقابل نیز اگر کاهش یابد جسی ۷۱۲ نیز باید کاهش یابد، چون نماد جسی ۷۱۲ با تغییرات میانگین سهام سبد رابطه مستقیم دارد.

سرمایه‌گذارانی که بازار را تا حدودی پیش‌بینی می‌کنند، می‌توانند با فراگیری این مفهوم و استفاده ابزاری از آن به سود قابل‌ملاحظه‌ای دست یابند.

مهم‌ترین مزیت قرارداد آتی دوطرفه بودن آن است. این مفهوم به این معناست که ابتدا شما پیش‌بینی می‌کنید نماد جسی ۷۱۲ رشد قیمت دارد و همانند دیگر معاملات عادی، در ابتدا آن را خریداری سپس به فروش می‌رساند.‌

در مقابل اگر شما افت ارزش قیمت سهام موجود در سبد را پیش‌بینی کرده‌اید، می‌توانید از این قضیه به نفع خود استفاده کنید. به این صورت که سهام خود را بفروشید و آن را دوباره زمانی که سهام در پایین‌ترین قیمت قرار گرفت خریداری کنید. اختلاف قیمت این دو سود حاصله برای شما منظور می‌شود.

یکی دیگر از مزیت‌های قرارداد آتی این است که می‌توانید در زمان پیش‌بینی افت قیمت آن را ابتدا بفروشید. سپس در کمترین ارزش خریداری کنید. با این کار می‌توانید به سود قابل‌ملاحظه‌ای دست‌ یابید.

خریدوفروش قرارداد آتی سبد سهام چگونه است؟

اولین نماد از ابزار قرارداد آتی سبد سهام همین معاملات نماد جسی ۷۱۲ است که به‌عنوان بر خط در تاریخ بورس سهام ایران شناخته می‌شود و معاملات آن به‌صورت آنلاین انجام می‌پذیرد.

شما باید در زمانی که کاهش ارزش جسی ۷۱۲ را پیش‌بینی کرده‌اید، پوزیشن فروش (short) بگیرید. این بدان معناست که باید ابتدا سهام خود را بفروشید سپس همان مقدار را خریداری کنید با این کار تعهد خود را ببندید.

در زمانی که افزایش ارزش نماد جسی ۷۱۲ را پیش‌بینی کرده‌اید باید برعکس پوزیشن فروش سهام خریداری کنید که به آن موقعیت خرید (long) می‌گویند. در این صورت با افزایش قیمت شما سود خواهید کرد.

قراردادهای آتی تا یک تاریخ معینی اعتبار دارند که به آن تاریخ سر رسید می‌گویند‌. به‌عنوان‌مثال اگر اعتبار در نماد جسی ۷۱۲ تا تاریخ ۲۰ اسفندماه ۱۳۹۷ باشد؛ باید سرمایه‌گذار به تعهدی که بسته عمل کند؛ ولی اگر سرمایه‌گذار تا این تاریخ موقعیت تعهدی بازداشته باشد به این معنا که سهامی فروخته ولی خریداری نکرده و یا خرید کرده ولی نفروخته است.

باید تا تاریخ مشخص‌شده تعهد خود را ببندید. اگر سرمایه‌گذار تا تاریخ سررسید به تعهد خود عمل نکند باید خریدار پول خود را به فروشنده و در مقابل فروشنده باید سهام خود را تحویل دهد.

به‌طورکلی به‌ندرت این مورد در قرارداد آتی سهام به چشم می‌خورد و کمتر سرمایه‌گذاری وجود دارد که تا تاریخ سررسید قرارداد خود را باز نگه دارد و معمولاً سرمایه‌گذاران تعهد خود را می‌بندند.

زمانی که شما به تعداد یک قرارداد به فروش می‌رسانید و یا آن را خریداری می‌کنید، در واقع یک پرتفوی تشکیل‌شده از سهام جدولی که در بالا آورده‌ایم معامله کرده‌اید. با انتخاب پوزیشن خود که ممکن است خرید و یا فروش باشد می‌توانید سود یا زیان خود را به‌صورت روزانه دریافت کنید.

محاسبه سود و زیان قرارداد آتی سبد سهام

برای اینکه بتوانید سود و زیان قرارداد آتی سبد سهام را حساب کنید باید با چند اصطلاح رایج آشنا شوید.

در قرارداد آتی سبد سهام هر قرارداد شامل چند سبد است. در نماد جسی ۷۱۲ این عدد به ۸۰۰۰ سبد سهام پایه می‌رسد، یعنی هر قرارداد آن شامل ۸۰۰۰ است.

اگر شما ۱ سفارش را وارد سامانه معاملات کنید و قیمت جسی ۷۱۲ را در سایت TSETMC برابر با ۸۶۰۰ در نظر بگیریم، درنتیجه ارزش معاملات به این شکل می‌شود:

68.8 میلیون ریال = ۸۰۰۰*۸۶۰۰

بااین‌حال اگر شما نماد جسی ۷۱۲ را به‌صورت بر خط خریداری کرده باشید به 68.8 میلیون ریال پول برای معامله احتیاج دارید.

اهرمی بودن قراردادهای آتی یکی دیگر از مزیت‌های اساس آن است. این بدان معناست که شما با موجودی حساب ۲۰% از ارزش معامله را با انتخاب پوزیشن خرید و یا فروش مشخص کنید.

اصطلاح وجه تضمین به اهرمی بودن قرارداد آتی اشاره دارد. وجه تضمین در نماد جسی ۷۱۲، بیست درصد است. به این معنی که باید در حساب شما ۲۰% ارزش بازار آن قرارداد موجودی داشته باشید.

همان‌طور که قبلاً محاسبه کردیم یک قرارداد جسی ۷۱۲ به قیمت 68.8 میلیون ریال است در نتیجه، باید شما ۲۰% این مبلغ که 13.760 میلیون ریال است را در حساب خود داشته باشید.

با فهمیدن اهرمی بودن قراردادهای آتی، سهم سود و زیان خریدوفروش قرارداد آتی سبد با وجه تضمین ۲۰% نیز ۵ برابر می‌شود. این بدان معناست که با یک‌پنجم مبلغ می‌توانید معاملات خود را انجام دهید.

قیمت جسی ۷۱۲ با نوسانات موجود در بازار به دو صورت به دست می‌اید:

۱) اگر شما دارای پوزیشن فروش هستید قیمت جسی ۷۱۲ افت پیدا می‌کند و به مبلغ ۷۱۰۰ ریال می‌رسد، در نتیجه سود حاصله شما به‌صورت زیر محاسبه می‌شود:

۱۲ میلیون ریال = ۸۰۰۰عدد*(۷۱۰۰-۸۶۰۰)

با این‌حال شما با سرمایه اولیه 13.760 میلیون ریال می‌توانید ۱۲ میلیون ریال سود کسب کنید که بازده این معامله ۸۷ درصد است. اهرمی بودن قرارداد آتی سبد سهام در اینجا به‌طور کامل ملموس است.

۲) حال اگر قیمت جسی ۷۱۲ به ۹۵۰۰ ریال افزایش یابد در این حالت شما باید موقعیت فروش را اتخاذ کنید، در نتیجه سود شما به‌صورت زیر محاسبه می‌شود:

۷۲۰۰۰۰۰ ریال = ۸۰۰۰*(۹۵۰۰ – ۸۶۰۰)

با یک تفریق ساده (۷۲۰۰۰۰۰ – ۱۳۷۶۰۰۰۰) متوجه خواهید شد که ۵۲ درصد زیان کرده‌اید.

بورس برای اینکه بیش‌ازاندازه زیان نکنید حداقل وجه تضمین را در قراردادهای آتی سبد سهام خود تعریف کرده است.

با این کار هر فردی مجاز به تحمل زیان تا حد تعریف‌شده است. اگر از وجه تضمین تعیین‌شده بیشتر زیان کرده‌اید باید حساب خود را به آن برسانید.

قرارداد آتی زعفران چیست؟

قرارداد آتی زعفران به عنوان یکی از انواع قراردادهای آتی کالا، در بورس کالا معامله می‌شود. خود زعفران نیز مطابق استانداردهای تعیین شده به دو نوع زعفران رشته‌ای بریده ممتاز (نگین) و زعفران رشته‌ای درجه یک (پوشال معمولی) تقسیم شده و برای هر کدام، قرارداد آتی تعریف شده است. در ادامه علاوه بر آشنایی کلی با قراردادهای آتی کالا، به بررسی نحوه دریافت کد معاملات آتی و جزئیات قرارداد آتی زعفران رشته‌ای بریده ممتاز (نگین) و قرارداد آتی زعفران رشته‌ای درجه یک (پوشال معمولی) پرداخته می‌شود.

منظور از بازار آتی کالا چیست؟

بازار آتی کالا بازاری دوطرفه است. در واقع افراد در این بازار از این امکان بهره‌‌مند هستند که حتی از کاهش قیمت کالا نیز منفعت کسب کنند. در بازار دو طرفه شما می‌توانید فروش استقراضی انجام دهید و به این ترتیب از دوران افت قیمت، سرمایه‌گذاری سودآوری داشته باشید. البته طبعا این بازار با ریسک‌هایی مواجه است و بهتر است با دانش و معلومات کافی در این بازار سرمایه‌گذاری کنید.

ویژگی اهرم مالی در این بازار چیست و چرا جذابیتی دارد؟

با توجه به مکانیزم اخذ وجه تضمین در ابتدای ورود به قرارداد آتی که تنها درصدی از ارزش قرارداد است، نیازی نیست سرمایه‌ای به اندازه ارزش معامله داشته باشید. در واقع درمعاملات آتی می‌توان با داشتن سرمایه‌ای به مراتب کمتر، وارد قرارداد آتی یک دارایی با ارزش چند برابری شد و از بازدهی آن استفاده کرد.

نحوه دریافت کد معاملات آتی

برای دریافت کد معاملات آتی، شما می‌بایست ابتدا کد بورسی دریافت کنید. در قرار داد آتی چیست؟ صورتی که هنوز کد بورسی دریافت نکرده‌اید، می‌توانید همه مراحل ثبت‌نام و دریافت کد بورسی را به صورت کاملا غیر حضوری طی کنید.

مشخصات قرارداد آتی کالا

هر قرارداد آتی کالا، مشخصات و ویژگی‌های خاصی دارد. از جمله مواردی که باید در هر قرارداد آتی کالا تعیین شود عبارت‌ است از:

• نوع دارایی پایه و استاندارد کالا
• اندازه قرارداد آتی کالا
• سررسید قرارداد آتی کالا
• وجه تضمین اولیه
• دامنه نوسان روزانه قیمت
• حداکثر حجم هر سفارش
• سقف مجاز موقعیت‌های باز
• دوره و ساعات معاملاتی
• تحویل و مهلت گواهی آمادگی تحویل
• کارمزدها و جرایم

در ادامه ضمن بررسی عوامل موثر بر قیمت زعفران در بازار و معرفی فعالان بازار قرارداد آتی زعفران در بورس کالا، به بررسی مشخصات و ویژگی‌های قرارداد آتی زعفران رشته‌ای بریده ممتاز (نگین) و قرارداد آتی زعفران رشته‌ای درجه یک (پوشال معمولی) پرداخته می‌شود.

عوامل موثر بر قیمت زعفران در بازار

از جمله مهم‌ترین عوامل موثر بر قیمت زعفران در بازار می‌توان به موارد زیر اشاره کرد: