سود غیرعملیاتی چیست؟

صورت سود و زیان

صورت سود و زیان یکی از اصلی‌ترین صورت‌های مالی کسب‌وکارها است که سود و زیان آنها را در طی یک دوره زمانی نشان می‌دهد. سود یا زیان با محاسبه کلیه درآمدها و کسر کلیه هزینه‌‌ها از فعالیت‌های عملیاتی و غیر عملیاتی تعیین می‌شود.

صورت سود و زیان، ترازنامه و صورت جریان وجوه نقد (یا صورت جریان‌های نقدی) از صورت های مالی اساسی در حسابداری هستند.

ضرورت تهیه صورت سود و زیان

هدف از صورت سود و زیان نشان دادن عملکرد مالی شرکت در یک دوره است. این صورت تصویری از عملکرد مالی یک کسب‌وکار ارائه می‌دهد. از طریق صورت سود و زیان و سایر اسناد مالی مانند صورت جریان وجه نقد، ترازنامه و گزارش سالانه، می‌توانید سودآوری کسب‌وکارتان را تعیین کنید.

مشاغل کوچک معمولاً زمانی شروع به تهیه صورت سود و زیان می‌کنند که یک بانک یا سرمایه‌گذار بخواهد ببیند تجارتشان چقدر سودآور است.

حسابداران، سرمایه‌گذاران سود غیرعملیاتی چیست؟ و صاحبان کسب‌وکارها به طور مرتب صورت‌های درآمد را بررسی می‌کنند تا بدانند تجارتشان چقدر در عملکرد مورد انتظار خود خوب عمل می‌کند و از این مورد برای تنظیم اقدامات بعدی خود استفاده می‌کنند. مالک کسب‌وکاری که شرکتش به اهداف مالی خود دست نیافته است، استراتژی محوری خود را برای بهبود در سه ماهه بعدی تعیین می‌کند. به همین ترتیب، یک سرمایه‌گذار ممکن است تصمیم به سرمایه‌گذاری بگیرد یا سرمایه‌اش را بیرون بکشد.

اگر کسب‌وکاری به سود مدنظرش دست نیابد، بانکدار یا وام‌دهنده نسبت به دادن اعتبار اضافی دچار شک و تردید می‌شود. از طرفی شرکتی که سودآوری داشته باشد، با تهیه صورت سود و زیان توانایی خود در سرمایه‌گذاری به روشی موفق را نشان می‌دهد. توانایی یک شرکت برای فعالیت سودآور برای وام‌دهندگان و سرمایه‌گذاران فعلی، وام‌دهندگان و سرمایه‌گذاران بالقوه، مدیریت شرکت، رقبا، سازمان‌های دولتی، اتحادیه‌های کارگری و دیگران مهم است.

انواع صورت سود و زیان

صورت سود و زیان جامع

درآمد جامع برای یک کسب‌وکار ترکیبی از مقادیر زیر است که در یک دوره زمانی خاص مانند یک ساله، سه ماهه و غیره رخ می‌دهد:

سود خالص یا ضرر خالص (جزئیات آن در صورت سود و زیان کسب‌وکار گزارش می‌شود)، به علاوه سایر درآمد جامع (در صورت وجود داشتن)

برای به دست آوردن سود و زیان دقیق شرکت، باید در صورت سود و زیان عادی تغییراتی ایجاد شود و این تغییرات در قالب صورت سود و زیان جامع نمایش داده می‌شوند؛ بنابراین صورت سود و زیان جامع تغییرات حقوق صاحبان سرمایه را نشان می‌دهد. البته این تغییرات ممکن است افزایشی یا کاهشی باشند. چه هزینه‌های مالی شرکت تحقق یافته باشد یا خیر. در هر صورت تمام هزینه‌‌ها و درآمد‌های مالی بر حقوق صاحبان سرمایه اثر می‌گذارند.

در صورت سود و زیان جامع، سود و زیان خالص مطابق عددی است که در صورت سود و زیان عادی به دست آمده است و در ردیف اول گزارش درج می‌شود. پس از آن سایر هزینه‌‌ها و درآمد‌های شناسایی شده (مانند سرمایه‌گذاری‌های بلندمدت، سود و زیان تحقق نیافته و…) از مبلغ سود و زیان کسر شده و یا به آن افزوده می‌شوند.

اطلاعاتی که در صورت سود و زیان جامع درج می‌شوند، عبارت‌اند از:

• سود یا زیان خالص دوره مطابق صورت سود و زیان
• تعدیلات سنواتی
• سایر درآمدها و هزینه‌های شناسایی شده به تفکیک

با توجه به این که صورت سود و زیان شامل تمام درآمد‌‌ها و هزینه‌های شناسایی شده (تحقق یافته یا تحقق نیافته) می‌شود، سود و زیان خالص دوره مالی نخستین موردی است که در صورت سود و زیان جامع قرار می‌گیرد. بنابراین سود و زیان دوره در صورت سود و زیان جامع به تفصیل نشان داده می‌شود.

سایر درآمدها و هزینه‌های شناسایی شده نیز به صورت جداگانه در صورت سود و زیان جامع نشان داده می‌شوند. این درآمد‌‌ها و هزینه‌ها شامل دو دسته می‌شوند. دسته اول هزینه و درآمد‌‌‌هایی هستند که به دلیل بروز تغییرات در ارزش دارایی‌‌ها و بدهی‌‌ها تحقق نیافته‌اند. دسته دوم درآمد‌‌ها و هزینه‌‌‌هایی که مطابق استاندارد‌های حسابداری، مستقیم در حقوق صاحبان سرمایه لحاظ می‌شوند.

صورت سود و زیان تلفیقی

صورت سود و زیان تلفیقی با ترکیب درآمد‌‌ها و هزینه‌های شرکت اصلی و تابعه، به دست می‌آید.

در صورت‌های سود و زیان تلفیقی درآمدها و هزینه‌‌‌هایی که از طریق معاملات بین شرکت‌های گروه کسب شده‌اند، کسر خواهد شد. سود و زیان تلفیقی بیانگر این است که هزینه‌‌ها و درآمد‌های ناشی از معاملات بین شرکتی گروه به معنای انتقال دارایی از یک شرکت به شرکت دیگر است و بر روی دارایی‌های گروه تاثیر نمی‌گذارد.

هزینه‌های اجاره، درآمد‌های اجاره، درآمد‌های کسب شده بابت بهره وام اعطا شده به شرکت‌های گروه، هزینه‌های دریافت شده بابت بهره وام دریافت شده از شرکت‌های گروه، فروش و بهای دریافت شده بابت کالا‌های به فروش رفته در گروه، سایر هزینه‌های پرداخت شده و سایر هزینه‌های دریافتی از جمله مواردی هستند که به هنگام تهیه صورت سود و زیان تلفیقی حذف می‌شوند.

سود و زیان انباشته

حساب سود و زیان انباشته یا سود و زیان سنواتی حساب دائمی است که مانده‌ی آن به سال بعد منتقل می‌شود و در تمامی شرکت‌‌ها از جمله سهامی و غیره سهامی با این حساب به یک شیوه برخورد می‌شود؛ اما شایان ذکر است از آنجایی که حساب سود و زیان انباشته حسابی است که ماهیت خنثی دارد، می‌تواند هم در طول دوره و یا در پایان دوره بدهکار و یا بستانکار شود و این موضوع به اتفاقات روی داده در طول سالی مالی بستگی دارد. (ماهیت خنثی یکی از انواع ماهیت حساب ها در حسابداری می باشد.) مثال: اگر شرکتی مالیات سال‌های قبل خود را امسال پرداخت کند این پرداخت باید در حساب سود و زیان انباشته بدهکار شود.

فرمول نحوه محاسبه سود و زیان انباشته

سود انباشته = سود انباشته‌ی ابتدایی دوره + خالص سود و زیان – سود سهام نقدی – سود سهمی

حاشیه سود عملیاتی در بورس چیست؟

هر کسی که سرمایه‌ی خود را وارد بازارهای مالی می‌کند، به دنبال کسب سود است و نمی‌هواهد در این بازار ضرر ببیند حال اینکه یک فرد در بازار مالی سود یا ضرر کند بستگی به دانش و تجربه افراد دارد به همین دلیل افراد مختلف برای رسیدن به سودهای بیشتر همواره دانش مالی خود را افزایش می‌دهند تا در کنار تجاربه‌هایی که تا الان در بازار داشند بتوانند سرمایه خود را افزایش دهند. برای کسب سود بیشتر در بازار بورس و دیگر بازارهای مبتنی بر سهام، ارز و کالا، تحلیل‌های تکنیکال و فاندامنتال تعیین کننده‌ی مقدار سود در معاملات هستند. تحلیل تکنیکال از روی نمودارها و رفتار گذشته‌ی بازار تعیین می‌شود اما تحلیل فاندامنتال به کمک اطلاعات دقیقی انجام می‌شود که معامله‌گران از شرکت‌ها و دارایی‌های پایه بدست می‌آورند. یکی از عواملی که برای انجام درست تحلیل فاندامنتال باید انجام شود، محاسبه‌ی حاشیه سود عملیاتی است که در این مطلب به‌صورت اختصاصی به بررسی آن می‌پردازیم. اگر شما هم در پی فراگیری تحلیل بنیادی هستید، مطالعه‌ی این متن برای شما ضروری است.

حاشیه سود عملیاتی چیست؟

حاشیه سود عملیاتی یا «operating profit margin» به سود یک شرکت بعد از پرداخت هزینه‌های متغیر تولید گفته می‌شود. هزینه‌های متغیر مانند هزینه مواد خام، حقوق و دستمزد کارکنان، هزینه‌های عمومی و …. اگر از سود شرکت‌ها کم شود، مقدار باقی‌مانده – قبل از پرداخت مالیات و بهره – به عنوان حاشیه سود عملیاتی یک شرکت یا واحد تولیدی در نظر گرفته می‌شود. سود عملیاتی اطلاعات مفیدی از شیوه عملکرد یک سازمان در اختیار هیئت مدیره و سهامداران قرار می‌دهد. همچنین سهامداران بورس یک شرکت با اندازه‌گیری سود عملیاتی آن، به مقدار ریسک تجاری آن شرکت پی می‌برند.

به حاشیه سود عملیاتی، بازده فروش یا «return on sales» نیز گفته می‌شود که معیار خوبی برای ارزیابی چگونگی مدیریت یک شرکت و دیگر ارزیابی‌های مربوط به سرمایه‌گذاری و ریسک است. البته برخی از سرمایه‌گذاران، حاشیه سود گذشته شرکت‌ها را نیز اندازه‌گیری می‌کنند تا به پایدرای و ناپایداری درآمد شرکت‌ها پی ببرند.

به صورت کلی محاسبه سود عملیاتی یکی از اصلی‌ترین گزینه‌ها در تحلیل بنیادی برای خرید سهام با بازدهی بالا در بورس است. اگرچه اندازه‌گیری این سود عملیاتی کاربردهای زیادی برای خود شرکت‌ها دارد، اما مفهوم آن در بورس جایگاه ویژه‌ای دارد.

حاشیه سود عملیاتی چگونه محاسبه می‌شود؟

برای محاسبه‌ی سود عملیاتی یک شرکت لازم است تا ابتدا مقدار درآمد عملیاتی یا «Operating Income» آن شرکت را در دست داشته باشیم. درآمد عملیاتی به درآمدی گفته می‌شود که بر اساس کارهایی که رسالت یک شرکت است به دست می‌آید.

به طور مثال فعالیت یک شرکت تولید لاستیک است که از تولید و فروش این محصول سود کسب می‌کند به این نوع درآمد عملیاتی می‌گویند حال فرض کنید همین شرکت یک زمینی و به پول آن نیازمند است، این زمین را می‌فروشد و سود به دست آمده را سود غیر عملیاتی می‌گویند. در واقع درآمد عملیاتی یک درآمد مستمر و هرساله است که در نتیجه رسالت اصلی شرکت به دست می‌آید ولی درآمد غیرعملیاتی ممکن است در یک بازه خاص به دست بیاید. سود عملیاتی آن، با فرمول زیر محاسبه می‌شود:

فروش خالص یا «Net sales» به مقدار کل فروش یک شرکت اطلاق می‌شود که درصورت تقسیم شدن درآمد عملیاتی بر مقدار آن، سود عملیاتی محاسبه می‌شود.

نکاتی که قبل از بازده فروش باید رعایت کنید

با توجه به کاربرد سود عملیاتی در تحلیل‌ بازارهای مالی، بهتر است قبل از هرگونه اقدام برای بررسی عوامل شرکت‌ها و محاسبات مربوط به آن‌ها نکات زیر را در نظر بگیرید:

• کاربرد سود عملیاتی در مقایسه صنعت‌های مشابه
  از operating margin برای مقایسه‌ی شرکت‌هایی انجام می‌شود که در زمینه‌های مشابهی فعالیت می‌کنند و مدل‌های تجاری یکسانی هم دارند. لازم به ذکر است که اگر مقایسه سود عملیاتی در مورد شرکت‌هایی با زمینه‌های متفاوت انجام شود چون این شرکت‌ها ساختار، مدل تجاری و کلاً ماهیت متفاوتی دارند، مقایسه انجام شده، نتیجه‌ای در بر نخواهد داشت.

• سود عملیاتی، کابردی‌تر از سایر انواع سودها
  با توجه به اینکه در تحلیل‌های اساسی، تمام حاشیه‌های سود خالص، عملیاتی و ناخالص شرکت‌ها محاسبه می‌شود، operating margin به دلیل نشان دادن چگونگی عملکرد شرکت یا سازمان، اهمیت بالاتری دارد. در واقع این نوع از حاشیه سود، به دلیل اینکه کمتر مورد حقه‌های حسابداری واقع می‌شود، قابل اتکا و اطمینان بیشتری برای تحلیل‌گران خواهد بود.

سخن پایانی

اگرچه اندازه گیری حاشیه سود عملیاتی کاربردهای فراوانی برای مدیران دارد تا به عملکرد سازمان و رونق کاری خود پی ببرند اما تحلیل‌گران بورس هم با استناد به همین اطلاعات است که می‌توانند تحلیل‌های بنیادی انجام داده و در راستای معاملات پرسود گام بردارند. همانطور که در این مقاله از دلفین وست گفتیم، محاسبه‌ی سود عملیاتی از تقسیم عملیاتی بر سود خالص بدست می‌آید که می‌تواند دید کلی و همه‌جانبه‌ای نسبت به عملکرد کلی واحدهای مدیریتی و اجرایی شرکت‌ها در اختیار ما بگذارد. البته فراگیری تحلیل بنیادی تنها به محاسبه‌ی سود عملیاتی محدود نمی‌شود و تمام سابقه کاری شرکت‌ها را در بر می‌گیرد. بنابراین برای محاسبه صحیح سودها، مقایسه شرکت‌ها و فراگیری تحلیل به کمک این اطلاعات می‌توانید از آموزش‌های بورس حرفه‌ای استفاده کنید.

برای یادگیری “تحلیل بنیادی و تخمین سودآوری” مسیر زیر را به شما پیشنهاد می‌کنیم:

صورت سود و زیان چیست؟

صورت سود و زیان یکی از صورت‌های مالی مهم حسابداری است که میزان سودآوری و عملکرد مالی شرکت را در طول یک دوره یا سال مالی، در قالب گزارش مشخص می‌نماید. منظور از عملکرد مالی یک شرکت، مجموعه فعالیت‌هایی است که باعث ایجاد تغییرات در سرمایه، بدهی و دارایی‌ها می‌شود. در واقع شرکت‌ها و مؤسسات وظیفه دارند در پایان سال مالی، خلاصه دقیقی از وضعیت مالی خود را منتشر کرده و به اطلاع سهامداران برسانند. در صورت سود و زیان تمامی موارد از جمله درآمد و هزینه‌های عملیاتی و غیرعملیاتی و سود و زیان خالص و ناخالص شرکت، کاملاً مشخص و واضح است.

تهیه گزارش سود و زیان

گزارش سود و زیان به دو شیوه تهیه می‌گردد:

روش اول: از تفاضل کلیه درآمدها و هزینه‌ها به دست می‌آید. در این روش کلیه درآمدها را حساب کرده و تمامی هزینه‌ها را نیز در قسمت زیر درآمدها می‌آوریم و از آن کم می‌کنیم. نتیجه حاصل شده، همان صورت سود و زیان است.

روش دوم: در مرحله‌ اول هزینه‌های عملیاتی را از درآمدهای عملیاتی کسر کرده و سپس در مرحله‌ دوم، هزینه‌های غیرعملیاتی را از درآمدهای غیرعملیاتی کم می‌کنیم و تفاضل بین این دو مرحله، سود و زیان قبل از کسر مالیات می‌شود.

فرمول محاسبه‌ سود و زیان در حسابداری چیست؟

از طریق فرمول‌های زیر به‌آسانی می‌توان صورت سود و زیان را محاسبه نمود:

چنان چه میزان درآمدهای دوره مالی نسبت به هزینه‌های آن، افزایش داشته باشد، شرکت سود کرده است و در صورت فزونی هزینه‌ها نسبت به درآمدها، شرکت دچار زیان مالی گردیده است.

هزینه‌های دوره مالی – درآمدهای دوره مالی = سود دوره مالی

درآمدهای دوره مالی – هزینه‌های دوره مالی = زیان دوره مالی

معرفی انواع سود حسابداری و شیوه محاسبه آن

صورتحساب سود و زیان دارای سه نوع سود است:

سود ناخالص

سود ناخالص سودی است که شرکت، پس از کم کردن هزینه‌های مربوط به فروش کالا یا خدماتش به دست می‌آورد و با کسر درآمد از هزینه‌های تمام‌شده کالا یا خدمات فروش رفته حساب می‌شود.

میزان فروش خالص – بهای تمام‌شده کالا یا خدمات فروش رفته = سود ناخالص

سود عملیاتی

سود عملیاتی، باقی‌مانده سود پس از محاسبه هزینه‌های عملیاتی مرتبط با شرکت است که تمام هزینه‌های ضروری برای حفظ فعالیت شرکت در آن لحاظ می‌گردد و فاکتورهای اضافی از آن حذف می‌شود و به شکل زیر محاسبه می‌گردد.

هزینه استهلاک هزینه کالای فروخته شده – هزینه عملیاتی – درآمد عملیاتی = سود عملیاتی

سود خالص

به میزان درآمدی که بعد از کسر هزینه‌های عملیاتی، مالی و مالیات به دست می‌آید، سود خالص گفته می‌شود. شرکت‌ها سود خالص خود را از دو طریق افزایش می‌دهند.

1- افزایش بهره‌وری یا کاهش هزینه‌ها

2- افزایش درآمدها یا ایجاد رشد بالا

هزینه‌های عملیاتی – سود و زیان ناخالص = سود خالص

اقلام صورت سود و زیان چیست؟

درآمد یا میزان فروش صورت سود و زیان

درآمد فروش، مبلغی ست که از فروش محصولات یا خدمات حاصل می‌گردد که در قسمت بالای صورت نوشته می‌شود. این مقدار ناخالص است و هزینه‌های تولید محصول و مواد اولیه در آن آورده نشده است.

هزینه‌های توزیع و فروش صورت سود و زیان

این بخش از هزینه‌ها، هزینه‌هایی از قبیل تبلیغات، حمل‌ونقل، بازاریابی و هزینه‌های جانبی اما مهمی ست که در تمامی کسب‌وکارها و شرکت‌ها، جهت فروش بیشتر کالاها و خدمات به مشتریان باید وجود داشته باشد.

هزینه‌های مالی صورت سود و زیان

هزینه‌های مالی صورت سود و زیان از بهره وام‌های دریافتی و بهره اوراق قرضه به دست می‌آید.

سایر درآمدها در جدول سود و زیان

منظور از سایر درآمدها، درآمدهای غیر فرعی مازاد بر درآمد اصلی شرکت است که از محل فعالیت‌های اصلی حاصل نمی‌شود.

هزینه‌های اداری صورت سود و زیان

هزینه‌هایی که ارتباط مستقیم به تولید و عرضه کالا ندارد. مانند حقوق و دستمزدهای مدیریت و کارکنان، هزینه بخش‌های مالی، منابع انسانی و …

مالیات بر درآمد صورت سود و زیان

مالیات بر درآمد صورت سود و زیان از سه بخش تشکیل می‌شود.

1. مالیات برآوردی دوره فعلی
2. مالیات دوره قبل
3. هزینه مالیات معوق

سایر هزینه‌های صورت سود و زیان

شرکت‌ها معمولاً علاوه بر هزینه‌های اصلی خود، هزینه‌هایی دارند که زیرمجموعه هزینه‌ها به حساب نمی‌آید. هزینه‌هایی همچون تحقیق و توسعه، اختلال در ارزش سود و زیان ناشی از فروش سرمایه‌گذاری‌ها و … جزء سایر هزینه‌ها و در صورت هزینه‌ها، آورده می‌شوند.

هزینه استهلاک صورت سود و زیان

هزینه استهلاک صورت سود و زیان، بیانگر هزینه‌های غیر نقدی ست که بر اساس مقررات مالیات‌های مستقیم و غیرمستقیم و مطابق با استانداردهای موجود، توسط حسابداران تعیین می‌شوند.

مواردی همچون وسایل نقلیه، ساختمان، و سایر تجهیزاتی که به‌عنوان دارایی‌های غیر نقدی و بلندمدت یک شرکت محسوب می‌شوند و در طول مدت‌زمان ممکن است فرسوده شوند یا ارزششان کم گردد، شامل هزینه‌های استهلاک می‌گردند.

بهای تمام‌شده کالای فروش رفته یا هزینه‌های فروش صورت سود و زیان

هزینه‌های فروش صورت سود و زیان نشان‌دهنده هزینه کالاهای فروخته شده یا خدمات ارائه داده در طول دوره مالی ست که شامل نیروی انسانی، هزینه استهلاک، مواد اولیه و در شرکت‌های تولیدی شامل هزینه‌های تولید مانند دستمزد مستقیم، سربار ساخت و … می‌گردد.

تفاوت ترازنامه و صورت سود و زیان

ترازنامه، وضعیت مالی شرکت را در یک تاریخ و زمان معین بیان می‌کند اما صورت سود و زیان، تمام عملکرد مالی را در یک بازه و دوره زمانی مشخص می‌کند. ترازنامه، اطلاعات مرتبط با دارایی، بدهی و حقوق سهام‌داران شرکت است اما صورت سود و زیان با درآمدها و هزینه‌ها سروکار دارد.

جمع‌بندی

صورت سود و زیان یکی از سه اصل اساسی صورت‌های مالی حسابداری است که بیانگر راندمان مالی شرکت در طول یک دوره است. تهیه گزارش صورت سود و زیان از اهمیت و ضرورت فوق‌العاده‌ای برخوردار است. شرکت‌ها و صاحبان مشاغل باید به‌صورت مرتب، وضعیت مالی خود را مورد ارزیابی قرار دهند تا بدانند کجا و چه میزان به اهداف مالی موردنظرشان دست یافته‌اند و چه مقدار ضرر و زیان متوجه شرکت گردیده است.

اگر برای محاسبه سود و زیان شرکت خود به مشاوره نیاز دارید می‌توانید به صفحه خدمات مالی نامی حساب ناربن مراجعه نمایید.

روش های محاسبه سود چگونه است؟

از آنجایی که سود نمایانگر موفقیت تجارت و کسب و کار شماست لازم است با روش های محاسبه سود آشنا شوید. بسیاری میزان سود را با ارزش شرکت و یا مجموعه در ارتباط مستقیم میدانند. به همین دلیل مهم است که مدیران اجرایی با انواع روش های محاسبه سود آشنا شوند. همانطور که از عنوان مقاله مشخص است سود روش های مختلفی برای محاسبه دارد. در صورتی که هزینه ها را از درآمد کم کنیم میزان سود به دست میاید. اگر بخواهیم این مسئله را به شکل یک فرمول نشان دهیم باید نوشت:

درآمد- هزینه= سود

البته در نظر داشته باشید که فرمول بالا از ساده ترین روش های محاسبه سود است. هر چه یک کسب و کار گسترده تر باشد، روش های پیچیده تری برای محاسبه میزان سود آن عنوان میشود. سود را به سه دسته تقسیم میکنند. سود خالص، سود عملیاتی و سود ناخالص از جمله معروف ترین زیر مجموعه های سود هستند که هرکدام روش متفاوتی برای محاسبه دارند.

سود ناخالص

در روش های محاسبه سود در صورتی که بهای تمام شده کالا را از درآمد حاصل از فروش آن کسر نماییم سود ناخالص به دست خواهد آمد. بهای تمام شده کار در این بخش عموما شامل هزینه های مربوط به مواد اولیه و هزینه های مربوط به دستمزد خواهد بود. برای محاسبه سود ناخالص هزینه های یک باره همانند هزینه مربوط به تجهیزات و هزینه های سربار همانند هزینه های مربوط به مالیات در نظر گرفته نمیشوند. به همین دلیل آن را سود ناخالص گویند. برای محاسبه سود ناخالص از فرمول زیر استفاده میشود:

حاشیه سود ناخالص = (فروش خالص – COGS) ÷ فروش خالص

از میان روش های محاسبه سود، سود ناخالص چندان دقیق نیست و نباید مبنای عملکرد مجموعه باشد. عموما سود ناخالص به دلیل عدم محاسبه هزینه های عملیاتی مقدار بیشتری را نسبت به دیگر انواع سود نشان میدهد. در تهیه و تنظیم صورت سود و زیان، محاسبه سود ناخالص اهمیت دارد. سود ناخالص همچنین نشان میدهد که یک شرکت در بکارگیری نیروی کار و تجهیزات تا چه اندازه کاربردی و موفق عمل کرده است.

سود عملیاتی

در روش های محاسبه سود و برای به دست آوردن سود عملیاتی تنها به بهای کالای به فروش رسیده و هزینه تمام شده اکتفا نمیشود. در واقع برای محاسبه هزینه تمام شده فاکتورهای متعددی در نظر گرفته میشوند. هزینه هایی چون حمل و نقل، اجاره، بیمه، کرایه، حقوق و دستمزد و … همه در محاسبه سود عملیاتی در نظر گرفته میشوند؛ این موارد را هزینه های عملیاتی میدانند. در این سود هزینه هایی همچون استهلاک نیز محاسبه شده و از کل سود کم میشود. هرچند سود عملیاتی دقیق تر از سود ناخالص است اما باز هم نسبت به سود خالص کاستی هایی دارد.

فرمول محاسبه سود عملیاتی:

سود عملیاتی =درآمد عملیاتی – هزینه‌ کالاهای فروخته‌شده (COGS) – هزینه‌های عملیاتی – استهلاک

در صورتی که هزینه هایی همچون بهره و مالیات در سود عملیاتی در نظر گرفته نشود به آن EBIT میگویند. به سود عملیاتی، درآمد قبل از مالیات و بهره گفته میشود. در محاسبه سود عملیاتی هزینه های ثابت به حساب نخواهند آمد. هزینه های ثابت شامل مواردی چون اجاره، تبلیغات، بیمه، حقوق کارمندانی که مستقیما در فرآیند تولید دخالت ندارند و … میشود.

سود خالص در محاسبه انواع روش های سود

در انواع روش های محاسبه سود، سود خالص نشان دهنده توانایی شرکت برای تبدیل درآمد به سود است و محاسبه آن از اهمیت بالایی برخوردار است. سود خالص نشان میدهد که پس سود غیرعملیاتی چیست؟ از محاسبه تمام هزینه ها و جریان های درآمدی در نهایت چقدر از درآمد شما باقی مانده است. به همین دلیل برای محاسبه سود خالص لازم است هزینه های عملیاتی، هزینه های سربار، COGS، هزینه های جاری و … از کل درآمد کسر شود.

فرمول سود خالص در انواع روش های محاسبه سود:

فرمول دوم:

حاشیه سود خالص = (درآمد خالص ÷ درآمد) × 100

در حقیقت سود خالص پس از کسر تمام هزینه ها به دست میاید. در نظر داشته باشید که سود خالص همیشه مقدار مثبت ندارد و ممکن است گاهی منفی شود. در این صورت دیگر سود خالص نیست و به آن زیان خالص میگویند. برای افزایش سود خالص راهکارهایی همچون رشد درآمدها و کاهش هزینه ها پیشنهاد میشود.

سود غیر عملیاتی

تا اینجا در انواع روش های محاسبه سود به سود خالص، سود عملیاتی و سود ناخالص پرداختیم. سود غیرعملیاتی یکی دیگر از روش هایی است که از آن برای محاسبه سود استفاده میکنند. هرچند نسبت به سایر روش ها کمتر متداول است اما گاها سود غیرعملیاتی هم کاربردی واقع میشود. در صورتی که مجموعه از محل فعالیت های غیر مرتبط با موضوع فعالیت فعلی سودی کسب نماید، آن را سود غیر عملیاتی گویند.

حاشیه سود شرکت

حاشیه سود (profit margin) چیست و در انواع روش ها برای محاسبه سود چه نقشی دارد؟ برای به دست آوردن حاشیه سود لازم است ابتدا سود خالص را همانطور که در بخش های قبلی به آن اشاره شد به دست آورید. در مرحله بعد لازم است سود خالص به دست آمده را بر درآمد فروش تقسیم کنید. حاشیه سود بیشتر به صورت درصدی بیان میشود و عنوان میدارد که به ازای هر صد میلیون تومان فروش چقدر سود به دست می آید. هر چه حاشیه سود درصد بالاتری داشته باشد به این معنی است که شرکت سود بیشتری کسب کرده است.

همانند انواع روش های محاسبه سود روش های مختلفی برای محاسبه حاشیه سود وجود دارد. حاشیه سود نیزبه سه بخش حاشیه سود ناخالص، حاشیه سود عملیاتی و حاشیه سود خالص تقسیم میشود. هر یکی از این موارد کاربرد مختص خود را دارند. به عنوان مثال حاشیه سود عملیاتی برای مقایسه بازده سود مجموعه در طول زمان به کار میرود.

حاشیه سود ناخالص = سود ناخالص / درآمد * 100

حاشیه سود عملیاتی = سود عملیاتی / درآمد * 100

حاشیه سود خالص = درآمد خالص / درآمد * 100

توجه داشته باشید که از بین تمام موارد ارائه شده حاشیه سود خالص بیش از بقیه به سود واقعی نزدیک است و در بیشتر مواقع برای محاسبه به آن استناد میکنند. با این حال سود عملیاتی و سود ناخالص نیز در جای خود اهمیت دارند. به عنوان مثال از سود عملیاتی برای بررسی قابلیت سوددهی عملیاتی یک واحد تجاری استفاده میکنند. سود خالص، سود ناخالص و تفاوت میان این دو یکی از مولفه هایی است که سهامداران و سرمایه گذاران توجه زیادی به آن دارند.

صورت سود و زیان چیست؟

ارزیابی و ارزشگذاری روی فعالیت‌های اقتصادی شرکت، با گزارشی به نام صورت سود و زیان انجام می‌شود. این صورت، خلاصه‌ای از فعالیت‌های اقتصادی شرکت را نشان می‌دهد. موفقیت آمیز بودن یا نبودن شرکت در فعالیت‌های تجاری خود را می‌توان با بررسی این صورت متوجه شد. در این مطلب، ابتدا با معنی صورت سود و زیان آشنا می‌شوید و سپس نحوه تهیه آن را یاد می‌گیرید.

صورت سود و زیان شرکت چرا تهیه می‌شود؟

تعریف صورت سود و زیان چیست؟

هنگامی که بخواهیم سوددهی یا ضرردهی فعالیت‌های اقتصادی شرکت را بررسی کنیم، باید از صورتی به نام صورت سود و زیاد استفاده کنیم. در واقع این صورت مشخص می‌کند که ادامه دادن فعالیت‌های اقتصادی شرکت به صرفه است یا نه. برای پیدا کردن ضررده بودن یک واحد اقتصادی، می‌توان از صورت سود و زیان استفاده کرد. این صورت، لزوماً باعث تعطیلی و از کار افتادن واحدهای اقتصادی یا متوقف شدن فعالیت‌های آن شرکت نمی‌شود، بلکه تنها معیاری برای سنجش میزان درآمدها و هزینه‌ها است.

صورت سود و زیان، یکی از مهم‌ترین انواع صورت‌های مالی است که باید در دوره‌های مختلف و بازه‌های زمانی گوناگون تهیه شود. برای شناسایی وضعیت حسابداری شرکت، تهیه این صورت الزامی است. در ادامه مطلب، با اصول تهیه صورت و فرمول محاسبه آن آشنا خواهید شد. شناسایی فعالیت‌های عملیاتی و غیرعملیاتی، باید طبق اصول صورت انجام شود.

بیشتر بخوانید:

اصل تحقق در صورت سود و زیان

طبق اصل تحقق، سود و زیان زمانی شناسایی می‌شوند که تحقق پیدا کنند. برای درک بهتر این موضوع، بگذارید آن را با یک مثال بیان کنیم. درآمد یک شرکت، زمانی تحقق پیدا می‌کند که مبلغ حاصل از فروش محصولات یا خدمات، به حساب شرکت واریز شود. تنها پس از اتفاق، می‌توان عدد و مبلغ درآمد را در صورت وارد کرد. برای ثبت مخارج هم باید از همین روش استفاده کرد. یعنی شما زمانی باید مبلغ هزینه را در صورت درج کنید که پرداخت از حساب شرکت انجام شده باشد. تا زمانی که پول خرید یا دریافت خدمات در حساب شرکت وجود دارد، اصل تحقق مخارج اجازه ورود اطلاعات به صورت سود و زیان را نمی‌دهد. هدف از تهیه صورت سود و زیان، نشان دادن بالانس مالی در شرکت است و برای این کار باید هزینه‌ها و درآمدها به درستی درون گزارش صورت ثبت شوند.

اقلام صورت سود و زیان

اقلام صورت سود و زیان چیست؟

احتمال تفاوت صورت و گزارش سود و زیان هر شرکت، با شرکت دیگر وجود دارد. تعجبی ندارد که تفاوت‌های جزیی بین صورت‌های سود و زیاد کسب و کار‌های مختلف ببینید. هزینه‌ها و درآمدها بسته به هر شرکت و نوع فعالیت اقتصادی آن‌ها متفاوت است. صورت سود و زیان شرکت خدماتی با صورت سود و زیان شرکت تولیدی یا صورت سود و زیان شرکت بازرگانی تفاوت دارد. بنابراین نمی‌توان یک چک لیست از پیش تعیین شده و ثابت برای همه شرکت‌ها تعریف کرد. اما با این حال، به طور معمول در گزارش سود و زیان، 11 نوع هزینه و درآمد وجود دارد:

1. درآمد: به میزان فروش محصولات و خدمات شرکت گفته می‌شود. درآمد حاصل از فروش در ابتدای صورت، گزارش شود
2. هزینه فروش: در این بخش باید بهای تمام شده کالای فروش رفته، گزارش شود. انواع هزینه‌های مستقیم مانند دستمزد و حقوق کارگران، هزینه خط تولید، هزینه خرید مواد اولیه و… در این بخش محاسبه می‌شود
3. سود ناخالص: با کسر هزینه فروش از میزان درآمد به دست می‌آید و یک معیار ساده برای ارزیابی سوددهی فعالیت اقتصادی است
4. سود خالص: به درآمد واقعی شناسایی شده یک شرکت در طول دوره مالی گفته می‌شود
5. هزینه عملیاتی: هزینه‌های عملیاتی در واقع مخارجی هستند که برای تبلیغات، بازاریابی، حقوق کارگران، حمل و نقل، بیمه، خرید تجهیزات و… پرداخت می‌شوند
6. سود و زیان عملیاتی: به سود یا زیانی گفته می‌شود که پس از کسر هزینه عملیاتی (بدون احتساب مالیات و بهره) شناسایی می‌شود
7. هزینه‌های مالی: اگر برای تولید محصولات و خدمات از بانک استقراض کرده باشید یا به نوعی برای تامین مالی، از تسهیلات استفاده کرده باشید، باید سود تضمین شده، میزان بهره، جرایم دیرکرد و… را در این بخش وارد کنید
8. سود قابل تخصیص: با اضافه کردن سود خالص دوره محاسبه صورت به سود انباشه دوره‌های قبلی به دست می‌آید
9. مالیات بر درآمد: یک هزینه روتین و جاری است که عدد آن برای هر کسب و کار فرق دارد
10. استهلاک: هزینه‌ای است که برای نوسازی یا تعمیر قطعات، ماشین آلات و تجهیزات فرسوده باید بپردازید
11. هزینه‌های دیگر: هزینه تحقیق و توسعه کسب و کار، سود یا زیان حاصل از سرمایه گذاری‌های شرکت، نوسانات ارزی و نرخ تسعیر ارز و… در این قیمت وارد می‌شود

بیشتر بخوانید:

فرمول محاسبه صورت سود و زیان چیست؟

برای به دست آوردن سود یا زیان هر سود غیرعملیاتی چیست؟ شرکت، فرمول ساده و مشخصی وجود دارد. اطلاع از این فرمول، یکی از پایه‌ها و مفاهیم اولیه حسابداری به شمار می‌آید. اگرچه هنگام تهیه صورت سود و زیان، باید هزینه‌ها و مخارج مختلفی را در گزارش ثبت کنید، اما نهایتا این فرمول است که محاسبه سود و زیان را برای شما ممکن می‌کند:

سود دوره مالی = میزان درآمد‌های دوره مالی – هزینه‌های دوره مالی

زیان دوره مالی = میزان هزینه‌های دوره مالی – درآمد‌های دوره مالی

طبق این فرمول، اگر میزان درآمدهای حاصل از فروش و ارائه خدمات شرکت شما، بیشتر از هزینه‌های تولید محصولات و ارائه خدمات باشد، سود خواهید کرد. همینطور اگر میزان هزینه‌های شما در دوره مالی بررسی شده، بیشتر از درآمد‌های به دست آمده در همان دوره مالی باشد، ضرر و زیان برای شرکت ثبت خواهد شد. در شناسایی درآمدها و هزینه‌ها، باید 11 بخش توضیح داده شده در نظر داشت اما نهایتاً مین فرمول، گزارش سود و زیان را تشکیل می‌دهد.

نمونه صورت سود و زیان

تفاوت ترازنامه و صورت سود و زیان چیست؟

ترازنامه و صورت سود و زیان انباشته، از جمله گزارشاتی است که شرکت‌ها به طور مرتب آن را منتشر می‌کنند. مخاطب هر دو گزارش، سهامداران و ذی‌نفعان پروژه‌های اقتصادی شرکت هستند. طبق تعریف ترازنامه و نحوه تهیه گزارش آن، لیستی از دارایی‌ها و بدهی‌های شرکت باید درست شده و گزارش شود. در هر دو لیست صورت سود و زیان و ترازنامه، اثری از درآمدها، هزینه‌ها و سود شرکت را می‌بینیم. اما در گزارش ترازنامه، دارایی‌ها، بدهی‌ها و حقوق صاحبان سرمایه را مشاهده می‌کنیم. این گزارش می‌تواند برای مشخص کردن میزان سود پرداختی به هر سهم استفاده شود. در صورتی که گزارش سود و زیان، عملاً خلاصه‌ای فعالیت‌های اقتصادی شرکت به همراه میزان سود یا زیان آن است. علاوه بر آن، گزارش ترازنامه، معمولا در پایان دوره مالی (مثلا یکسال) منتشر می‌شود در حالی که برای انتشار گزارش سود و زیان، دوره‌های چند ماهه هم می‌تواند مورد استفاده قرار بگیرد.

بیشتر بخوانید:

آموزش صورت سود و زیان جامع

یکی از مهم‌ترین مباحث دوره حسابرسی داخلی، بررسی و ارائه انواع صورت‌های مالی است. حسابرس، از واحدهای دیگر سازمان برای دادن اطلاعات مالی کمک می‌خواهد و پس از آن، با بررسی و تجزیه و تحلیل فرایندها، به کشف ایرادات و نواقص می‌پردازد. حسابرس شرکت است که چارچوب و استانداردهای حسابداری را برای شرکت اجرا می‌کند. کسی که به عنوان حسابرس فعالیت می‌کند، باید روی تمامی مباحث حسابداری از جمله گزارش سود و زیان، اشراف داشته باشد. در دوره حسابرسی داخلی آموزشگاه حسابداری پکت، علاوه بر مباحثی مانند قانون مالیات، قانون تجارت، استانداردهای حسابداری و حسابرسی عملیاتی، سرفصل‌هایی مانند ارائه صورت‌های مالی و نحوه مدیریت مالی هم وجود دارد. در این دوره، با نحوه تهیه صورت سود و زیان جامع به صورت عملی و کاربردی آشنا می‌شوید.