سبدگردانی چیست
سبدگردانی، همانطور که از نامش پیداست، چیدمان صحیح داراییها در قالب یک سبد مشخص است که سبد گردان شخص حقوقی می باشد که در قالب قراردادی مشخص و معین به منظور کسب منفعت به خرید و فروش پرداخته و مالکیت آن “کاملا” متعلق به سرمایهگذار بوده و میزان هر یک از داراییها و زمان خریدوفروش آنها نیز به دقت توسط سبدگردان تعیین و پایش میشود.
سبدگردان
سبدگردانی، همانطور که از نامش پیداست، چیدمان صحیح داراییها در قالب یک سبد مشخص است که سبد گردان شخص حقوقی می باشد که در قالب قراردادی مشخص و معین به منظور کسب منفعت به خرید و فروش پرداخته و مالکیت آن “کاملا” متعلق به سرمایهگذار بوده و میزان هر یک از داراییها و زمان خریدوفروش آنها نیز به دقت توسط سبدگردان تعیین و پایش میشود.
در معنای تخصصی‌تر به سبدگردانی، مدیریت پرتفوی نیز گفته میشود. هر گونه تصمیمگیری برای خرید یا فروش اوراق بهادار با هدف اداره پرتفوی مشتری توسط شخص دیگر را مدیریت پرتفوی مینامند و شخص تصمیم‌گیرنده را مدیر پرتفوی می گویند.
سبد گذردان و سبد گردانی را می توان در مفاهیم و معنای متفاوت و مختلفی بیان نمود :
در معنای دیگر سبد گردانی می توان چنین عنوان نمود انجام هرگونه سرمایه گذاری توسط سبدگردان مانند تصمیم به خرید، فروش یا نگهداری اوراق بهادار یا افتتاح سپرده های بانکی که به نام شخص سرمایه گذار، از سبد اختصاصی او برای کسب سود انجام می شود، سبدگردانی گفته می شود.
به بیان دیگر سبدگردانی به معنای مدیریت تشکیل و انجام معاملات سبد سرمایه گذار است که توسط شخصی حقوقی به نام سبدگردان انجام می شود. در این وضعیت سرمایه گذار مالک کامل سبد سهام است و سبدگردان “صرفا” به نام سرمایه گذار اقدام می کند.
پرتفوی به منظور کاهش ریسک و به صورتی انتخاب میشود تا در شرایط عادی احتمال کاهش بازده همه دارائی ها ( شامل سهام‌های خریداری شده ) نزدیک به صفر باشد که به اصطلاح به آن سبدگردانی گفته می شود.
لازم به ذکر است که طبق قرارداد صورت گرفته با سبدگردان، کارمزد معاملات با توجه به میزان سود دهی سبدگردان مشخص میشود و “کاملا” توافقی است. سبدگردانی نوعی خدمت است که توسط کارگزاری ها و شرکت های دارنده مجوز از سازمان بورس ارائه میشود.
یک تفاوت مهم در سبد گردانی نسبت به صندوق مشترک این است که در فرایند سبدگردانی برای هرکدام از سرمایه گذاران به صورت مجزا و جداگانه سبدی تشکیل می شود که ترکیبی میان سطح ریسک پذیری سرمایه گذاران و تعیین سرمایه فرد می باشد.
پرتفوی
گروهی از دارایی های مالی مانند اوراق قرضه، سهام، اوراق مشارکت و معادل‌های پول نقد نظیر سپرده های بانکی، همچنین سرمایه گذاری در صندوق های سرمایه گذاری مشترک و صندوق های قابل معامله، پرتفوی یا سبد دارایی ها گفته میشود به عبارت دیگر مجموعه یا سبدی از اوراق بهادار به طور کلی سرمایه گذاری در مجموعه ای از اوراق بهادار یا پرتفوی، بسیار کارآمدتر از سرمایه گذاری در یک سهم می باشد، چون با افزایش تعداد سهام در سبد سرمایه گذاری، ریسک مجموعه کاهش می یابد.
علت کاهش ریسک تاثیرات مختلفی است که شرکت های سرمایه پذیر از شرایط متفاوت اقتصادی سیاسی و اجتماعی می پذیرند، لازم است بدانیم که سود یک سهم می‌تواند ضرر سهام دیگر را جبران کند. یک ضرب‌المثل معروف می‌گوید : « همه تخم‌مرغ‌ها را در یک سبد نگذارید.»، چرا که ریسک شکستن سبد، باعث نابودی همه تخم مرغ ها خواهد شد.
ارزش پرتفوی
به ارزش مالی و نقدی پرتفوی هر شخص حقیقی یا حقوقی، ارزش پرتفوی گویند. برای قیمت گذاری شرکت‌های سرمایه گذاری پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار، مهم ترین عامل ارزش پرتفوی این شرکت هاست.
مزایای سبد گردانی
- یکی از مهم‌ترین مزایایی که سبد گردانی دارد این است که میتوان از سهامی که خریداری میشود حداکثر سود و بازده را به دست آورد.
- به دلیل این که از تخصص و تجربه یک سبد گردان استفاده میشود میتوان با استفاده از سبد گردانی از وضعیت بازار سرمایه مطلع شد و به بازار دسترسی داشت.
- با سبد گردانی میتوان از وضعیت مالی و عملیاتی شرکت‌هایی که در بازار اوراق بهادار فعالیت می‌کنند مطلع شد.
- میتوان در عرضه‌های اولیه شرکت کرد.
- ۵٫میتوان از تجربیات و تخصص کارشناسانی که در امر سرمایهگذاری فعالیت می‌کنند استفاده کرد.
- میتوان پرتفوی متنوع بهینه ای را تشکیل داد.
تفاوت سبدگردانی با صندوق سرمایه
مهم‌ترین تفاوت سبد گردانی با صندوق های سرمایه گذاری این است که در سبد گردانی خود سرمایه گذار “مستقیما” مالک سهام و سایر اوراق بهادار محسوب می شود و سبد گذار “صرفا” به وکالت از طرف سرمایه گذار اقدام به خرید و فروش اوراق بهادار می کند.
بنابراین سرمایه گذار “دقیقا” می داند که در سبد خود سهام کدام شرکت و از هر کدام به چه میزان وجود دارد در صورتی که در صندوق سرمایه گذاری، سرمایه گذار بصورت غیر مستقیم مالک سهام و سایر اوراق بهادار خریداری شده توسط صندوق می شود. بدین ترتیب سرمایه گذار و یا “اصطلاحا” واحدهای سرمایه گذاری خریداری می کند و مدیر صندوق با وجوه حاصل از فروش صندوق های سرمایه گذاری اقدام به خرید سهام و انواع اوراق بهادار می کند.
تفاوت سبدگردانی و صندوق سرمایه در عناوین زیر دسته بندی می شود :
۱-اختصاصی بودن سرمایه گذاری
۲-هزینه های قابل پرداخت
۳-تنوع دارایی ها
۴-اخذ مشاوره و اطلاع از وضعیت سبد
۵-اختصاصی بودن سرمایه گذاری
برای نمونه می توان بدین صورت عنوان کرد که بایستی این نکته را در خاطر داشته باشی که در سرویس سبد گردانی ترکیب پرتفوی یک جوان ۳۰ ساله انواع سبد سهام مجرد و پر ریسک و با سطح مالی معمولی که هیچ تجربه در گذشته ندارد با یک فرد باز نشسته و با تجارب بسیار سرمایه گذاری و با ریسک کم و توان مالی بالا فرق هایی خواهد داشت و از آن جا که سطح ریسک این افراد، بازده مورد انتظار و احتیاجات نقدینگی آن ها با هم برابر نیست، ترکیب دارایی های پیشنهادی به منظور استفاده هر یک از آن ها نیز با یک دیگر فرق خواهد کرد.
بورس چیست؟
بورس بازاری است که در آن دارایی های مختلف مورد معامله قرار می گیرد حال بهتر است برای فهمیدن این موضوع به معنای بازار پی ببریم، بازار مکانی است که در آن خرید و فروش صورت می گیرد، در زبان ساده بهتر است چنین بگوییم هرگاه شرایطی فراهم شود که بین خریدار و فروشنده رابطه به عنوان خرید و فروش برقرار شود و معامله ای صورت پذیرد بازار تشکیل شده است.
انواع بازار بورس
۱-بورس کالا : در بورس کالا خرید و فروش کالایی معین و مشخص را انجام می دهند و بطور دقیق و منظم فعال است در بورس هرکالایی را با نام همان کلاس معاملات را انجام می دهند . برای نمونه بورس نفت و …
۲-بورس ارز : همانطور که از نام این بورس مشخص است در کار خرید و فروش پول های خارجی انجام می گیرد، که متاسفانه در کشور ما این بورس فعالیت ندارد و بیشتر می توان در کشور های پیشرفته شاهد این نوع بورس باشیم.
۳-بورس اوراق بهادار : در این نوع بورس دارایی های مالی از قبیل سهام، اوراق بهادار، اوراق قرضه و انواع دیگری مورد معامله قرار می گیرند. لازم به ذکر می باشد در بورس اوراق بهادر زمینه ای فراهم می شود تا دو گروه از مردم، به طور قانونی، در یک فعالیت اقتصادی شریک و علاوه بر تامین نیازهای یکدیگر، از منفعت و سود این فعالیت بهره مند شوند.
انواع روشهای سرمایه گذاری در بورس
الف : روش سرمایه گذاری مستقیم در بورس در این نوع بورس سرمایه گذار با افتتاح کردن حساب در نزد کارگزاری ها به صورت مستقیم اقدام به خرید و فروش سهام می نمایند همچنین می توانم به صورت حضوری یا غیر حضوری برای نمونه تلفنی و اینترنتی با رصد بازار می توان اقدام به خرید و فروش سهام هایی که در بورس قرار دارند می کنند و سرمایه و دارایی خود را در موارد مختلفی که در بورس قرار دارند سرمایه گذاری می نمایند.
افراد بایستی با دانش کامل وارد بازار بورس شوند زیرا ریسک و چالش های موجود در بورس را افزایش می دهد.
ب: روش سرمایه گذاری غیر مستقیم در بورس دراین روش دیگر مانند روش مستقیم نیست و با رصد بازار بورس همه چیز ملاحظه کرده و انجام کار هایی بورسی را به افراد متخصص و کار آزموده سپرده تا آنها سرمایه خود را در قسمت های مختلف بورس سرمایه گذاری کنیم زیرا در این روش چون سرمایه را به دست افراد کار آزموده سپرده می توان شاهد نتایج بهتری باشیم و ریسک کمتری کنیم.
آشنایی با نکاتی برای ساخت پرتفوی حرفه ای در بورس
موفقیت در بازار بورس مانند هر بازار دیگری نیازمند انتخاب یک رویکرد مناسب و سازمان‌دهی شده می‌باشد. در غیر این صورت سرمایهگذاران درگیر خرید و فروش‌های بدون برنامه‌ای خواهند شد که سود یا زیان آنها را بیشتر به بخت و اقبال وابسته می‌سازد. تمام کسانی که می‌خواهند وارد دنیای بورس شوند، باید تکنیکهای سرمایهگذاری و خرید سهام شرکت‌های پربازده بورسی را شناسایی کنند و در آنها سرمایهگذاری نمایند. اما کاهش ریسک سرمایهگذاری با متنوع‌سازی سرمایه‌ها و یا ساخت پرتفوی حرفه ای امکان‌پذیر است. این موضوعی است که تمام سرمایهگذاران مطرح دنیا روی آن اتفاق نظر دارند. اما در بازار سرمایه‌ی امروز چطور میتوان حساب‌شده و دقیق عمل کرد و بهترین سبد سهام و یا پرتفوی را تشکیل داد؟ برای این کار روشهای علمی و تجربی متعددی وجود دارد. برای آشنایی با این روش‌ها و آگاهی از معنای سبد سهام با ادامه‌ی این مطلب از سایت استخدام و آموزش چراغ همراه باشید.
سبد سهام یا پرتفوی چیست؟
پرتفو یا همان سبد سهام چیست؟
پس از دریافت کد بورسی و ثبت نام در کارگزاری‌ها برای آنکه بتوانید به انجام معاملات بورسی بپردازید، لازم است تا با ریزه‌کاری‌های متعددی آشنا شوید. شما به‌عنوان یک سرمایهگذار فردی، نیازمند دانستن چگونگی تعیین تخصیص داراییهای خود هستید. باید تلاش کنید تا دارایی‌هایتان بهترین تطابق را با استراتژی و اهداف سرمایهگذاری شخصی شما داشته باشد. برای این کار لازم است تا در ساخت پرتفوی حرفه ای و یا یک سبد سهام خوب دقت زیادی را به کارگیرید. سبد سهام یا پرتفوی بورسی ترکیبی مناسب از انواع سهم‌هایی است که سرمایهگذاران آنها را خریداری میکند. هدف از تشکیل پرتفوی، تقسیم کردن ریسک سرمایهگذاری بین چند سهم است. در این صورت، سود یک سهم می‌تواند ضرر سهم‌های دیگر را جبران کند. پرتفوی بورسی متشکل از سهم‌های متنوعی است که می‌توانند به لحاظ بنیادی باهم تفاوت زیادی داشته باشند.
سبد سهام یا پرتفوی شامل چه سهم‌هایی است؟
پرتفو یا سبد سهام شامل چه سهم‌هایی می باشد
دقت داشته باشید که یک سبد سهام و یا پرتفوی مناسب می‌تواند تمام گروه‌های بورسی را شامل شود. بنابراین یک سرمایهگذار می‌تواند از هر گروه یک یا دو سهم مناسب در سبد خود داشته باشد. یک پرتفوی بورسی می‌تواند شامل شرکت‌های سرمایهگذاری، گروه خودرویی، پالایشی، پتروشیمی، دارویی، غذایی، و … باشد. اما مسلماً پول شما آنقدری نیست که بتوانید از همه‌ی گروه‌ها سهمی در سبد خود داشته باشید. صندوق‌های سرمایهگذاری گزینه‌ی بسیار مناسبی برای شما هستند که میتوانید سهام آنها را خریداری نمایید. به توصیه‌ی کارشناسان سرمایهگذاری، افراد می‌توانند بخشی از سبد سهام خودشان را به شرکت‌ها و هولدینگ‌ها اختصاص دهند. همچنین بهتر است که ترکیبی از سهام‌های بزرگ و کوچک را در سبد خود بگنجانند. خلاصه‌ی کلام این که داشتن سهم‌هایی که مخالف هم حرکت می‌کنند برای ساخت پرتفوی حرفه ای ضروری است. به یاد داشته باشید که تمام این اقدامات برای کاهش ریسک سرمایهگذاری در بورس هستند.
حال که با مفهوم سبد سهام به خوبی آشنا شدید، در ادامه می‌خواهیم راجع به اصول و نکاتی برای ساخت پرتفوی حرفه ای در بازار بورس صحبت کنیم.
تنوع بخشی، میانبری برای ساخت پرتفوی حرفه ای
میانبری برای ساخت پرتفوی حرفه ای ایجاد تنوع است
احتمالاً این ضرب‌المثل قدیمی که می‌گوید همه تخم مرغ‌ها را در یک سبد نگذارید، به گوشتان خورده است. فلسفه ساخت پرتفوی حرفه ای در بورس نیز به همین شکل است. توزیع وزن سرمایه بر روی چند سهم به‌جای تک سهم شدن، اولین گام استانداردی است که در تشکیل سبد سهام باید انجام داد. با این کار هم ریسک کاهش پیدا میکند، هم تسلط شما بر سهم‌هایتان افزایش می‌یابد. اگر سبد سهام خود را تنها از درون یک صنعت بسازیم، درواقع در حال کوبیدن آب در هاون کوبیدن هستیم! تشکیل پرتفوی از درون یک صنعت خاص، به‌اندازه‌ی عدم تشکیل سبد سهام ریسک به دنبال خواهد داشت. فرض کنیم سبد سهام خود را صرفاً از یک صنعت انتخاب نموده‌اید. اگر زمانی بر اثر رویدادهای اقتصادی کل صنعت موردنظر دچار رکود شود، احتمالاً کلیه‌ی سهم‌ها با افت قیمت مواجه خواهند شد و قسمت زیادی از سرمایه‌ی شما از بین خواهد رفت.
برای تشکیل یک سبد متنوع جهت ساخت پرتفوی حرفه ای، رویکردهای مختلفی مثل سبد مبتنی بر ارزش بازار و سبد هم وزن وجود دارد:
۱. سبد مبتنی بر ارزش بازار
می‌دانید که سبدهای مبتنی بر ارزش بازار چگونه به شما در ساخت پرتفوی حرفه‌ای کمک میکند؟ در این روش، وزن سهام هر شرکت در سبد با توجه به ارزش بازار آن شرکت در مقایسه با سهم‌های دیگر سبد تعیین میشود. یعنی اگر ۱۵ سهم با بیشترین ارزش بازار انتخاب کنیم و ارزش بازار سهم اول نسبت به سهم دوم ۲۰ درصد بیشتر باشد، وزن سهم اول در سبد هم باید ۲۰ درصد بیشتر از وزن سهم دوم باشد. وزن هر سهم در سبد با توجه به نسبت ارزش خرید آن سهم به کل ارزش سبد تعیین میشود. ارزش بازار شرکت هم برابر تعداد کل سهام شرکت ضرب در قیمت آن سهم خواهد بود.
۲. ساخت پرتفوی حرفه ای با تشکیل سبدهای هم وزن
بر خلاف سبد مبتنی بر ارزش بازار، سبدهای هم وزن به صورت یکنواخت توزیع میشوند. این تقسیم‌بندی منطقی تاثیر زیادی در ساخت پرتفوی حرفه ای شما خواهد داشت. ساختار سبد هم وزن بسیار است. چون وزن تمام سهم‌ها در این سبد بدون توجه به اینکه ارزش بازار شرکت‌های مربوطه چقدر است با یکدیگر برابر می‌باشند. فرض کنید یک میلیون تومان برای خرید ده سهم جهت تشکیل یک سبد در نظر گرفته شده است. در این سبد باید ۱۰۰ هزار تومان برای خرید هر یک از ده سهم اختصاص داده شود انواع سبد سهام که مجموع خرید آنها یک میلیون تومان شود. دقت داشته باشید که خود سهم‌ها می‌توانند از میان شرکت‌های بزرگ و پیش‌رو بر اساس ارزش بازار انتخاب شوند.
توجه به قابلیت نقدشوندگی سهام برای ساخت پرتفوی حرفه ای
برای ساخت پرتفوی حرفه ای باید به قابلیت نقدشوندگی سهام توجه کنید
یکی از ویژگی‌های یک سهام خوب در سبد این است که قابلیت نقدشوندگی داشته باشد؛ یعنی بتوان فوراً آن را به وجه نقد تبدیل کرد. فرض کنید که شما سرمایه‌ی خودتان را به یک دستگاه خودرو تبدیل کرده‌اید. اما پس از گذشت مدت زمانی به هر دلیلی نیاز به پول نقد پیدا می‌کنید و مجبور می‌شوید خودرو را بفروشید. روشن است که از زمان تصمیم به فروش تا فروش و دریافت وجه با مشکلات فراوانی نظیر پیدا شدن مشتری، توافق برای معامله، انتقال سند و… مواجه خواهید شد. در بورس هم به همین شکل است. وقتی که با خرید سهام در بورس سرمایهگذار می‌کنید، به محض تصمیم به فروش تمایل دارید که سرمایه‌تان در کوتاهترین زمان ممکن به پول نقد تبدیل شود. بنابراین توجه به قابلیت نقدشوندگی برای ساخت پرتفوی حرفه ای در بورس بسیار مهم است.
چگونه میتوان قابلیت نقدشوندگی سهام را تشخیص داد؟
برای آنکه قابلیت نقدشوندگی یک سهم را بدانید باید به دو آیتم تعداد روزهایی که سهم معامله شده و حجم معاملات توجه نمایید. خب اگر سهمی در طول یک سال ۳ یا ۴ ماه بسته بوده، به درد خرید نمی‌خورد. چرا که وقتی بازار مثبت باشد و بخواهید سرمایه‌تان را نقد کنید حساب شما بلوکه است و نمی‌توانید کاری از پیش ببرید. برای این کار با بررسی تابلوی سهم، سابقه‌ی معاملات سهم را به دست آورید. مورد بعدی که باید به آن توجه داشته باشید، حجم معاملاتی سهام می‌باشد. فرض کنید که قیمت سهمی ۵۰۰ می‌باشد و شما ۱ میلیارد از این سهم را خریداری می‌کنید. اگر این سهم روزی ۱ میلیون معامله شود، یعنی ۵۰۰ میلیون نصیب شما میشود و این برایتان مناسب نیست. اما اگر همین سهم روزی ۱۰ میلیون معامله شود، ۵ میلیارد نصیب شما خواهد شد که برایتان سودآور خواهد بود.
سخن آخر
در این مقاله از چراغ به بررسی نکاتی پرداختیم که به شما برای ساخت پرتفوی حرفه ای در بورس کمک می‌کنند. تحقیق، قدرت تحلیل، توانایی تصمیمگیری، صبر و شکیبایی برای رسیدن به موفقیت در این زمینه ضروری است. دقت داشته باشید که در صورت نداشتن تخصص بهتر است به معامله و خرید و فروش دست نزنید و از یک تیم کارشناسی برای چیدمان سبد بورسی خود کمک بگیرید. چراغ به عنوان یک سامانه آموزش و کاریابی هوشمند در ایران همواره در تلاش است تا با بیان نکات آموزشی شما را در مسیر کار و سرمایهگذاری صحیح همراهی نماید. برای این منظور میتوانید از آموزشهای آنلاین بورس چراغ نیز بهره‌مند شوید.
رویکرد ترکیبی ارزش افزودۀ اقتصادی و سود تقسیمی در بهینه‌سازی سبد سهام با استفاده از الگوسازی آرمانی
یکی از اقدامات اساسی در راستای سرمایهگذاری صحیح در بازار سهام، توجه به معیارهای گوناگون در انتخاب سهام است. ازجملۀ این معیارها، ارزش افزودۀ اقتصادی را میتوان نام برد. بدین‌منظور، شاخص‌های ریسک و بازده با معیارهای ارزش افزودۀ اقتصادی، سود تقسیمی و ضرایب کشیدگی و چولگی ترکیب و با استفاده از الگوسازی آرمانی، الگویی طراحی شد که به ترکیب بهینهترین سبد سهام منجر میشود. محاسبۀ میزان اهمیت معیارهای الگو با استفاده از روش فرایند تحلیل سلسله‌مراتبی (AHP) انجام شد. در این پژوهش، مقایسه‌ای در نتایج حاصل از حضور آرمان ارزش افزودۀ اقتصادی در قبال نبود آرمان سود تقسیمی و برعکس و حضور هر دو آرمان و الگوی مارکوتیز انجام شده است. نتایج پژوهش نشان داد حضور هر دو آرمان، نسبت بازده به ریسک بیشتری از دیگر الگوهای مدّنظر این پژوهش مانند الگوی مارکویتز دارد و درنتیجه، بازده بیشتری را نیز به ارمغان میآورد.
کلیدواژه‌ها
- ارزش افزودۀ اقتصادی
- الگوسازی آرمانی
- بهینه‌سازی سبد سهام
- رویکرد ترکیبی
- سود تقسیمی
20.1001.1.23831170.1397.6.2.2.5
موضوعات
عنوان مقاله [English]
A Hybrid Approach for Economic Value Added and Dividends in Portfolio Optimization Using Goal Programming
نویسندگان [English]
- Saeed Safari 1
- Mohamad Javad Sheikh 2
- Yousef Moshtaghi 3
1 Assistant Professor, Faculty of Humanities, Department of Industrial Management, Shahed University, Tehran, Iran
2 Assistant Professor, Department of Business Management, Faculty of Humanities, Shahed University, Tehran, Iran
3 M.Sc. Student, Faculty of Humanities, Department of Business Management, Shahed University, Tehran, Iran
چکیده [English]
One of the essential actions for perfect investment in the stock market is to consider various criteria in stock selection. One of these criteria is economic value added. By combining risk and return measures with economic value added, dividends and kurtosis and skewness coefficients; and using goal programming, a model that can lead to the most optimal portfolio can designed. The analysis of hierarchical process (AHP) was used to calculate the importance of the model criteria. In this study, comparison of the results was done between the ideal of economic value in the absence aspirations of dividends and vice versa and presence of both the ideals and Markowitz model. The research findings showed that the proposed model of this study انواع سبد سهام has a higher return to risk ratio, compared to other models tested in this study such as Markowitz model, and subsequently the proposed model leads to a greater return.
کلیدواژه‌ها [English]
- Hybrid approach
- Economic value added
- Dividends
- Goal programming
- Portfolio optimization
اصل مقاله
مقدمه
سرمایهگذاری در دنیای امروز، پایه و اساس پیشرفت در هر کشوری است؛ درنتیجه، تصمیمگیری صحیح در امر سرمایهگذاری نیازمند اطلاعات دقیق، مهارت و قدرت تجزیه و تحلیل است ]6[. تصمیم‌گیرندگان باید عوامل مختلفی چون نقدشوندگی، نرخ ارز، هزینههای معامله، رفتارهای سرمایهگذار، روند بازار مالی و غیره را هنگام تصمیمگیری برای یک سرمایهگذاری صحیح مدّنظر قرار دهند ]15[ تا سرمایهگذار به حداکثر بازده در سطح مطلوبی از ریسک دست یابد. در یک سرمایهگذاری، ریسک تصمیم‌ها باید کنترل شود و در صورت امکان کاهش یابد. یکی از راههای کنترل و کاهش ریسک سرمایهگذاری، تشکیل سبد سهام و تنوع‌بخشیدن به انواع داراییها است ]6[. برای انتخاب سبد سهام، الگوهای کلاسیک چون الگوی میانگین-واریانس مارکویتز [1] (1952)، الگوی انحراف میانگین مطلق کونو و یامازاکی [2] (1991) و الگوی انتخاب حداقل- حداکثر یونگ [3] (1998) را میتوان نام برد. در فرایند سرمایهگذاری، سرمایهگذاران به‌طور کلی با توجه به اهمیت و اولویتها، مطابق راهبردهای سرمایهگذاری خود به هر کدام از انتخاب‌های ممکن، میزانی از سرمایۀ خود را اختصاص میدهند ]18[؛ به عبارت دیگر، تصمیم‌گیرندگان در هنگام تصمیمگیری با معیارهای مختلف و چندگانهای مواجه میشوند که الگوی برنامهریزی خطی، تمام معیارها را به‌طور همزمان نمی‌تواند ترکیب کند]10[. امروزه برنامهریزی آرمانی، روشی کلیدی برای برخورد با مشکلات تصمیمگیری چندمعیاره است ]21[. برنامهریزی آرمانی مجموعه‌ای از اهداف چندگانه است که انحراف بین اهداف و سطح آرمانها را در سبد سهام به حداقل میرساند ]9[. در پژوهش‌های متعددی از برنامهریزی آرمانی برای ارائۀ سبد سرمایهگذاری بهینه استفاده شده است. در این پژوهش سعی شده است علاوه بر آرمانهای پیشنهادی پژوهشگران، از آرمانهای دیگر پژوهش‌ها نیز استفاده شود. در پژوهش منصور [4] و همکاران (2007)، کلنیاتی و روستم [5] (2009) ، مهیری و پریجنت [6] (2010) ، کمال بای و همکاران [7] (2011) از آرمانهای به‌حداکثررساندن بازده و چولگی و به‌حداقل‌رساندن واریانس و کشیدگی استفاده شده است. الگوی دیگری را قندهاری و همکاران (2012) براساس آرمان‌هایی چون به‌حداقل‌رساندن ریسک، به‌حداکثررساندن بازده و سود تقسیمی، مثبت‌بودن ضریب چولگی و منفی‌بودن ضریب کشیدگی طراحی کرده‌اند. با استفاده از معیارهای مدّنظر پژوهش‌های بررسی شده (بازده، ریسک، سود تقسیمی، ضرایب کشیدگی و چولگی) و افزودن معیار ارزش افزودۀ اقتصادی به‌دلیل نشان‌دادن ارزش ذاتی یک شرکت و میزان ایجاد ارزش در سرمایۀ سرمایهگذاران سعی شده است بهینهترین سبد سهام ارائه شود. هدف این پژوهش، مقایسۀ نتایج حاصل از اضافه‌کردن آرمان ارزش افزودۀ اقتصادی به آرمانهای استفاده‌شده در دیگر پژوهش‌ها در مقابل نبود این آرمان و الگوی مارکویتز است؛ به عبارت دیگر، هدف، پاسخ به این پرسش است که آیا حضور آرمان ارزش افزودۀ اقتصادی به نتایج بهتر در مقایسه با آرمانهای دیگر پژوهش‌ها منجر میشود یا خیر؟
مبانی نظری
نظریۀ مدرن انتخاب سبد سهام را که در آن نرخ بازده و ریسک به‌طور همزمان بررسی شده است، مارکویتز در سال 1952 ارائه کرد. در این الگو از واریانس برای اندازهگیری ریسک استفاده شده است ]9[. او برای اولین بار، رابطه‌ای بین ریسک سبد سهام و بازده تعیین کرده است ]3[. وی تصریح کرد هر سرمایهگذار، سبد سهام بهینه با استفاده از دو عامل ضروری بازده و ریسک می‌تواند ایجاد کند ]7[. در نظریۀ مارکویتز، سبد سهام کارا تلقی میشود. سبد سهام کارا، سبد سهام با حداقل ریسک برای بازده یا با بیشترین بازده برای سطحی از ریسک تعریف شده است ]3[. الگوی مارکویتز، سبدهایی را ارائه میدهد که عایدی سرمایهگذاران افزایش یابد و به‌طور همزمان ریسک را به حداقل میرساند؛ اما این انتخاب تنها به دو معیار محدود نمی‌شود ]1[. با وجود محبوبیت الگوی مارکویتز، نقدهای بسیاری بر آن مانند نرمال‌نبودن توزیع بازده، در طول سالها شده است ]22[. الگوی مارکویتز، دو مشکل محاسبه و در نظر نگرفتن علایق سرمایهگذاران دارد. او بازده و ریسک پرتفولیو را به‌صورت زیر محاسبه کرده است:
در این معادلات، ( )E بازده مورد انتظار سبد سهام، وزن iامین اوراق بهادار در سبد، ( )E بازده مورد انتظار اوراق بهادار i، واریانس بازده سبد سهام، واریانس بازده اوراق بهادار i و کواریانس میان بازده اوراق بهادار i و j است.
شارپ [8] (1961) با پیگیری کارهای مارکویتز، الگوی تک‌شاخصی ارائه داد که بازده هر اوراق بهادار را به بازده شاخص سهام عادی مرتبط میکند. از نظر وی بتای بازار تنها عامل در ریسک سبد سهام است. الگوی تک‌عاملی وی به‌صورت زیر است ]8[.
در این الگو، بازده مورد انتظار سبد سهام، بخشی از بودجۀ کل که در طرح iام سرمایهگذاری میشود، بازده مورد انتظار ورقۀ iام، نسبت کواریانس عایدی ورقۀ iام بازار به واریانس بازار و درجۀ ریسک‌گریزی است. الگوی قیمت‌گذاری داراییهای سرمایهگذاری را راس [9] (1970) پایه‌گذاری کرد؛ اما مشخص‌نکردن تعداد عوامل تأثیرگذار در عایدی اوراق بهادار و همچنین لحاظ‌نکردن ترجیحات سرمایهگذار از مشکلات الگوی وی است ]5[. الگوهای ذکرشده به‌صورت تک‌هدف است؛ اما الگوهای چندهدفه، الگوهایی هستند که در آن بیش از یک هدف در نظر گرفته میشود. یکی از کاراترین تکنیکهایی که برای حل الگوهای چندهدفه میتوان نام برد، برنامهریزی آرمانی است ]9[. برنامهریزی آرمانی را نخستین بار چارنز و کوپر [10] (1955) معرفی کردند. در طول دهۀ 60 با ایجری [11] توسعۀ بیشتری یافت. در دهۀ 70 برنامهریزی آرمانی با لی [12] به عرصۀ مدیریت و علوم کاربردی راه یافت ]5[. ایدۀ اصلی این الگو، تعیین سطحی از عملکرد اهداف و به‌حداقل‌رساندن هرگونه انحراف از این سطح است ]1[. در به‌حداقل‌رساندن اختلاف بین دستیابی به اهداف و سطح آرمانها، برنامهریزی آرمانی روش مهمی محسوب میشود ]3[. گفتنی است برنامهریزی آرمانی به‌دلیل انعطاف‌پذیری ذاتی آن در بررسی مشکلات تصمیمگیری با چندین هدف متناقض و اطلاعات ناقص یا مبهم، در علم مدیریت به‌طور گسترده استفاده میشود ]4[. در انتخاب سبد سهام به‌طور همزمان، تصمیم‌گیرنده باید اهداف متضادی مانند نرخ بازگشت ریسک و نقدشوندگی را در نظر بگیرد؛ از این‌رو، تکنیکهای برنامهریزی چندهدفه مانند برنامهریزی آرمانی برای کسب بهترین رضایت تصمیم‌گیرنده از آرمان و عملکرد در انتخاب سبد سهام استفاده میشود ]4[. اولین الگوی برنامهریزی آرمانی استفاده‌شده در امور مالی را لی و لرو [13] (1973) توسعه دادند که به‌صورت زیر است ]9[:
در این الگو، عایدی مورد انتظار ورقۀ iام، بتای ورقۀ iام، بازده مورد انتظار سرمایهگذار از سهام iام، واریانس سهام iام و G حداکثر درصد مطلوب برای سرمایهگذاری در سهام iام است ]17[. عراقی (1385)، با توجه به الگوی لی و لیرو، نسبت سهام در چهار صنعت واسطه‌های مالی، مواد و محصولات شیمیایی، محصولات کانی غیر فلزی، خودرو و ساخت قطعات را با اندکی تغییر مشخص کرد [2]. الگوی لی و چیسر [14] (1980) الگوی جامع‌تری را در نظر گرفته بود ]16[.
در این الگو، مقدار پول سرمایه‌گذاری‌شده در ورقۀ iام،BC بودجۀ سرمایه‌ای تخصیص‌یافته برای کل سرمایهگذاری، n تعداد اوراق، تا نشان‌دهندۀ اولویتهای داده‌شده به اهداف است که براساس نظر سرمایهگذار تعیین میشوند، D سود تقسیمی، B ریسک سرمایهگذاری برای ورقۀ iام و در‌نهایت، M یک ارزش بسیار زیاد است. تاپو و فینستین (1993) با تبدیل الگوی خطی کونو و یامازاکی [15] به الگوی برنامهریزی آرمانی، گام مؤثری در انتخاب سبد سهام بهینه برداشتند ]5[. با توجه به ارزش ذاتی یک شرکت و میزان ایجاد ارزش در سرمایۀ سرمایهگذاران، معیار جدیدی را به‌عنوان ارزش افزودۀ اقتصادی در انتخاب سبد سهام میتوان در نظر گرفت. ارزش افزوده را در پایان قرن هجدهم برای نخستین بار، اقتصاددانان مطرح کردند ]13[. استرن و استوارت [16] (1980) تلاش کردند برای محاسبۀ ارزش افزودۀ اقتصادی از اطلاعات حسابداری سنتی پس از تعدیل‌های لازم استفاده کنند؛ به عبارت دیگر، ارزش افزودۀ اقتصادی همان مفهومی است که اقتصاددانان آن را سود اقتصادی یا سود باقی‌مانده مینامند. استرن و استوارت معتقدند بهترین معیار برای ارزیابی عملکرد داخلی و خارجی، ارزش افزودۀ اقتصادی است و این معیار را جایگزین معیارهای قبلی حسابداری کردند. ارزش افزودۀ اقتصادی، تعیین‌کنندۀ قیمت سهام و مبنایی برای ارزیابی عملکرد است. اثربخشی مدیریت در یک سال معین را با ارزش افزودۀ اقتصادی میتوان نشان داد ]19[. در اکتبر 1996، مجلۀ فورچون، ارزش افزودۀ اقتصادی را جذابترین ایدۀ مالی معرفی کرد ]13[. ارزش افزودۀ اقتصادی، معیاری برای سنجش عملکرد کسب و کار شرکت، سیستم مدیریت، روشهای انگیزش و طرز تفکر است که این مفاهیم، چهار حوزۀ اصلی تعریف‌شدۀ استرن و استوارت برای استفاده از ارزش افزودۀ اقتصادی است ]11[. فرمول محاسبۀ آن به‌شرح زیر است:
در آن EVA ارزش افزودۀ اقتصادی، r نرخ بازده سرمایه، c نرخ هزینه سرمایه، capital سرمایه (ذخیرۀ کاهش ارزش سرمایه‌گذارها + ذخیرۀ کاهش ارزش موجودی‌ها + بدهی‌های بهره‌دار + جمع حقوق صاحبان سهام + (هزینههای پرداختنی) بدهی بابت هزینههای معوق + ذخیرۀ مزایای پایان خدمت کارکنان + ذخیرۀ مطالبات مشکوک‌الوصول) است. به‌دلیل نقش ارزش افزودۀ اقتصادی در نشان‌دادن میزان واقعی افزایش- کاهش در سرمایۀ سرمایهگذاران و نبود آثار حسابداری در آن به‌عنوان آرمان استفاده شده است. از آرمانهای بازده، ریسک، سود تقسیمی، ضرایب کشیدگی و چولگی استفاده شده است؛ زیرا بازده و ریسک از اساسی‌ترین عوامل انتخاب سبد سهام بهینه است ]7[. ضریب کشیدگی و ضریب چولگی نیز برگرفته از نمودار بازده و ریسک است و منشأ آنها همان بازده و ریسک است و هرچه ضریب کشیدگی، منفی‌تر و ضریب چولگی، مثبت‌تر باشد، سبد سهام، بهینه‌تر است؛ به عبارت دیگر، هرچه یک توزیع نامتقارن با کشیدگی به سمت مقادیر بیشتر باشد، چولگی مثبت و هرچقدر شکل تابع چگالی احتمال قله‌ای‌تر باشد، میزان شاخص کشیدگی برای آن بیشتر است؛ درنتیجه، اگر چولگی مثبت باشد، نمودار بازده به سمت اعداد بزرگ‌تر میل میکند و هرچه نمودار ریسک کم‌ارتفاع‌تر باشد، ضریب کشیدگی منفی است که پایین‌بودن ریسک را نشان میدهد. علاوه بر این، هدف پژوهش، مقایسۀ نتایج از ورود آرمان ارزش افزودۀ اقتصادی است که نشان دهد حضور ارزش افزودۀ اقتصادی به چه تفاوت‌هایی منجر میشود؛ بنابراین از آرمان سود تقسیمی نیز استفاده شده است تا نتایج را با دیگر الگو‌ها بتوان مقایسه کرد. دربارۀ آرمان حداکثرسازی سود تقسیمی، این نکته را میتوان ذکر کرد که هدف از به‌حداکثررساندن سودتقسیمی در الگو، سود تقسیمی سبد سهام است و هر سبدی اولویت دارد که سود تقسیمی بیشتری نسبت به سرمایهگذاری یکسان بدهد و سود تقسیمی هر یک از سهام در سبد سرمایهگذاری به‌دلیل یکسان‌نبودن تعداد سهام هریک از آنها ملاک نیست. همچنین در صورت وجود سود در شرکت‌های سرمایه‌پذیر باید سود تقسیم شود و اگر شرکت، طرح توجیهی با بازده مناسب ارائه داد، افزایش سرمایه به‌صورت سرمایهگذاری مجدد انجام و یا در شرکتی با بازده مناسب‌تر سرمایهگذاری میشود.
روش پژوهش
با استفاده از الگوسازی برنامهریزی آرمانی وگسترش الگوی پژوهش قندهاری و همکاران (2012) و با انتخاب معیارهای استفاده‌شده در پژوهش آنها (حداقل‌سازی ریسک، حداکثرسازی بازده و سود تقسیمی، منفی‌شدن ضریب کشیدگی و مثبت‌شدن ضریب چولگی و اضافه‌کردن آرمان ارزش افزودۀ اقتصادی، الگوی این پژوهش برای انتخاب سبد سهام بهینه شکل گرفته است. آرمانهای الگوی این پژوهش به‌شرح زیراست: 2) مقدار ریسک پرتفولیو به حداقل برسد؛ 2) بازده مورد انتظار سرمایهگذاری به حداکثر برسد؛ 3) ارزش افزودۀ اقتصادی سبد سهام به حداکثر برسد؛ 4) مقدار سود پرداختی سالانۀ سبد سهام به حداکثر برسد؛ 5) ضریب چولگی بازده مثبت باشد و 6) ضریب کشیدگی ریسک منفی شود.
در ابتدا، الگو با معیارهای بالا بدون درنظرگرفتن آرمان ارزش افزودۀ اقتصادی بررسی میشود. درادامه، نتایج با درنظرگرفتن آرمان ارزش افزودۀ اقتصادی و حذف آرمان سود تقسیمی محاسبه میشود. درانتها، الگو با درنظرگرفتن تمام آرمانها بررسی و نتایج استخراج و با الگوی دوبعدی ریسک- بازده مارکویتز مقایسه میشود. با توجه به آرمانهای ذکرشده، الگوی عمومی (الگوی ترکیبی) انتخاب سبد سهام به‌صورت زیر ارائه شده است:
روشهای تشکیل سبد سهام و مدیریت پورتفوی
برای مشارکت و سرمایهگذاری در بازار بورس و اوراق بهادار تنها کافی است کد بورسی دریافت کنید. این کد که توسط شرکت‌های کارگزاری صادر میشود کلید ورود به دنیای سرمایهگذاری بورس است. از آن پس شما میتوانید در سبد سهام خود که اصطلاحا آن را پورتفوی مینامند؛ اقدام به خرید و فروش سهم‌های مختلف کنید اما مدیریت پورتفوی بر چه اساس و اصولی استوار است؟ شما از دو طریق میتوانید در بازار بورس و اوراق بهادار مشارکت داشته باشید. روش اول، روش مستقیم است. یعنی فرد سهامدار، خود مدیریت پورتفوی را بر عهده دارد و اقدام به خرید و فروش سهام شرکت‌های مختلف میکند. بر این اساس فرد باید اطلاعات و دانش کافی را نسبت به بازار سرمایه کسب کند و زمان لازم برای مدیریت سبد سهام خود را مهیا سازد.
در روش دوم که روش غیر مسقیم نام دارد، فرد سهامدار یا اقدام به خرید سهام صندوق‌های سرمایهگذاری میکند یا سراغ شرکت‌های سبدگرانی و مدیریت دارایی می‌رود. در ادامه، به بررسی روشهای تشکیل سبد سهام و مدیریت پرتفوی می‌پردازیم.
در این مطلب عناوین زیر را بررسی خواهیم کرد:
پرتفوی یا سبد سهام چیست؟
سبد سهام یا پرتفوی بورسی ترکیبی از انواع سهام است که یک سرمایهگذار آنها را خریداری کرده است. هدف از تشکیل سبد سهام، تقسیم کردن ریسک سرمایهگذاری بین چند سهم است. از این رو، سود یک سهم می‌تواند ضرر سهام دیگر را جبران کند. یک پرتفوی بورسی شامل سهم‌هایی از انواع گروه‌های بورسی است که می‌تواند به لحاظ بنیادی باهم تفاوت بسیاری داشته باشد. فلسفه تشکیل سبد سهام همان ضرب المثل قدیمی است که می‌گوید: همه تخم مرغ‌ها را در یک سبد نگذارید!
استراتژی‌های مدیریت پورتفوی
برای مدیریت پورتفوی به طور کلی دو استراتژی منفعل و فعال وجود دارد که در ادامه به معرفی آنها خواهیم پرداخت:
استراتژی منفعل یا انفعالی
در این نوع استراتژی، به دلیل عدم توانایی پیش‌بینی جریان آتی بازار یا عملکرد قیمت سهام، هدف اصلی نزدیک کردن بازده پرتفوی به بازده شاخص مورد نظر است. در استراتژی منفعل نوع مدیریت پرتفوی به صورت خرید و نگهداری است. در این شرایط خرید سهام بر مبنای چندین معیار انجام شده و تا پایان دوره سرمایهگذاری حفظ میشود. بنابراین هیچ‌گونه فعالیت خرید و فروشی پس از ایجاد پرتفوی وجود نخواهد داشت. استراتژی منفعل به نام‌های مختلفی همچون استراتژی سرمایهگذاری در شاخص نیز معروف است.
چگونه پرتفوی انفعالی تشکیل دهیم؟
برای ایجاد پرتفوی با نگاه استراتژی انفعالی، سه روش مرسوم وجود دارد:
روش پیگیری کامل: در این روش همه سهام موجود در شاخص به نسبت وزن‌شان در آن شاخص خریداری میشوند.
روش نمونه‌گیری: در روش نمونه گیری مدیر پرتفوی تنها سهامی را می‌خرد که در شاخص مبنا حضور دارد.
روش بهینه‌سازی یا برنامهریزی غیرخطی: در این روش از اطلاعات تاریخی تغییرات قیمت‌ها و همبستگی بین سهام (ارتباط هر سهم با سهم دیگر) استفاده میشود و بر این اساس ترکیب پرتفوی مشخص خواهد شد.
استراتژی فعال
این استراتژی عمدتاً به منظور هماهنگی با پیش‌بینی‌های کوتاه‌مدت یا میان‌مدت بازار و سهم مورد استفاده قرار می‌گیرد. یعنی مدیر پرتفوی به صورت دائم در حال خرید و فروش سهم است تا بتواند بازدهی بیش از بازدهی شاخص بازار (بازدهی متوسط بازار) کسب کند.
برای مدیریت فعال پورتفوی نیز سه نوع استراتژی وجود دارد:
استراتژی سنجش موقعیت بازار: سرمایهگذار با پیش‌بینی آینده بازار، حجم سرمایهگذاری را بین اوراق بهادار تغییر میدهد و در صورت پیش‌بینی بازده بالاتر از متوسط برای پرتفوی، نسبت به تعدیل و اصلاح ریسک پرتفوی اقدام میکند.
یعنی مدیر پرتفوی اگر بداند بازار در روند نزولی (صعودی) قرار خواهد گرفت، بیشتر (کمتر) در اوراق بهادار با درآمد ثابت (مثل اوراق مشارکت یا اوراق خزانه اسلامی) سرمایهگذاری میکند و حجم سرمایهگذاری در سهام را کاهش (افزایش) میدهد.
استراتژی گلچین سهام: سرمایهگذار وزن سهام زیر قیمت را در پرتفوی افزایش و وزن سهام بالای قیمت را کاهش میدهد. از این طریق ریسک پرتفوی نیز متنوع میشود و انتخاب‌های سهم بر سایر سهام اثر می‌گذارد.
استراتژی تمرکزبخش: این روش مشابه استراتژی گلچین سهام است با این تفاوت که واحد مورد نظر به‌جای سهام، صنعت است.
عوامل موثر در انتخاب استراتژی مدیریت پرتفوی
اما چه عواملی باعث میشود مدیر پورتفوی استراتژی خود را برای سرمایهگذاری انتخاب کند؟ به چند مورد آن اشاره می‌کنیم.
شرایط حاکم در بازار و نوع بازار: مدیر پرتفوی در شرایط رونق بازار از استراتژی فعال و در شرایط رکودی از استراتژی مدیریت منفعل در بازار بهره می‌گیرد.
سطح کارایی بازار: در بازاری که کارایی آن در سطح بالایی قرار دارد، مدیریت منفعل استفاده میشود و مدیران به سمت سرمایهگذاری در صندوق‌های شاخصی و متنوع حرکت می‌کنند. در مقابل در بازارهای غیرکارا به‌تناسب وجود شکاف‌ها و فرصت‌های آربیتراژی، مدیران به سمت بهره‌گیری از توان تحلیل‌گری و مدیریت فعال حرکت می‌کنند.
نگاه و ویژگی شخصیتی مدیران: ظرفیت ریسک‌پذیری و محافظه‌کاری مدیران پرتفوی، نوع استراتژی که آنها در سبد سهام خود به کار می‌گیرند را مشخص میکند.
اندازه و حجم پرتفوی: مدیران پرتفوی‌هایی باارزش و حجم بالا، از سیستم مدیریتی منفعل استفاده می‌کنند و دلیل آن حجم بالای معاملاتی است که در صورت تغییر پرتفوی، باید انجام دهند و در مقابل مدیر یک پرتفوی کوچک به‌راحتی می‌تواند با اجرای مدیریت فعال به جابه‌جایی سهام در پرتفوی خود بپردازد.
سطح تحمل ریسک پرتفوی: هرچه پرتفوی تحمل ریسکش بالاتر رود از استراتژی منفعل به سمت استراتژی مدیریت فعال حرکت خواهیم کرد.
انتظار و توقع سرمایهگذار: سهام‌داران محافظه‌کار معمولا استراتژی منفعل را به کار می‌گیرند و در مقابل سهام‌دارانی که انتظار سود بیشتری دارند از مدیریت پرتفوی فعال استفاده می‌کنند.
۳ اصل مهم در تشکیل سبد سهام
برای مدیریت بهینه سبد سهام سه اصل اساسی وجود دارد که به توضیح آنها می‌پردازیم:
اصل اول: تک سهم نشوید
توزیع وزن سرمایه بر روی چند سهم به‌جای تک سهم شدن، اولین گام استاندارد در امر تشکیل سبد سهام است. البته اگر جزو معامله گران ریسک‌پذیر هستید و قصد تک سهم شدن را دارید توصیه می‌کنیم قید پول‌تان را هم در بدو شروع سرمایهگذاری بزنید! حتی با تشکیل سبد سهام و متنوع سازی نیز کار به پایان نمی‌رسد.
اگر پرتفوی خود را از درون یک صنعت تشکیل داده باشیم، در حال کوبیدن آب در هاون هستیم. تشکیل سبد سهام از درون یک صنعت خاص، به‌اندازه‌ی عدم تشکیل سبد سهام ریسک دارد.
فرض کنیم سبد سهام خود را صرفاً از یک صنعت انتخاب کرده‌ایم. بر همین اساس چنانچه براثر رویدادهای اقتصادی کل صنعت فوق دچار رکود شود، احتمالا تمامی سهم‌ها افت قیمت خواهند داشت و قسمت زیادی از سرمایه شما به ضرر تبدیل خواهد شد.
اصل دوم: توزیع مناسب وزن‌های سبد اوراق بهادار در پرتفوی بورسی
پس از انتخاب موارد لازم برای تشکیل سبد اوراق بهادار، باید آن را به صورت دوره‌ای تحلیل کنید و تعادل آن را دوباره به وجود آورید؛ زیرا حرکات بازار می‌تواند وزن‌دهی اولیه شما را تغییر دهد.
برای تخصیص دارایی واقعی سبد اوراق بهادار شما باید سرمایه‌گذاری‌ها را به صورت کمّی دسته‌بندی کنید و نسبت ارزش هر کدام از آنها را نسبت به کل سبد بسنجید. سایر عواملی که طی زمان تغییر می‌کنند عبارتند از: وضعیت مالی فعلی شرکت، نیازهای آینده شما و تحمل نوسان ریسک از جانب شما.
اگر چنین تغییراتی وجود داشته باشد، باید مدیریت پرتفوی خود را نیز به نسبت آنها تغییر دهید. اگر تحمل ریسک شما کمتر شده باشد، باید میزان سهام سبد خود را کاهش دهید. شاید هم ریسک پذیری شما افزایش یابد. در این صورت باید در تخصیص داراییهای خود بخش کوچکی را به سهام‌های پرریسک‌تر اختصاص دهید.
اساسا برای ایجاد تعادل مجدد باید تعیین کنید که در وزن‌دهی موقعیت خود، به کدام طبقه از داراییها وزن کمتری داده و به کدام وزن بیشتری داده‌اید.
اصل سوم: ایجاد تعادل مجدد به شکلی استراتژیک
بعد از آن که به اهمیت اصل دوم انواع سبد سهام پی بردید و آن را در مدیریت پرتفوی خود اجرایی کردید، لازم است مشخص کنید کدام داراییها را به عنوان جایگزین سهام قبلی باید خریداری کنید. تشخیص خرید سهام مناسب به عنوان جایگزین اهمیت بسیار بالایی دارد. چنانچه توازن لازم را در سبد سهام ایجاد نکنید، می‌تواند اثرات به مراتب بدتری نسبت به قبل داشته باشد. بنابراین توصیه می‌کنیم برای خرید سهام، حتما از تحلیل استفاده کنید.
در نظر داشته باشید که یک پرتفوی مناسب می‌تواند شامل همه گروه‌های بورسی باشد. لذا شما میتوانید از هر گروه یک یا دو سهم مناسب را در سبد خود داشته باشید. یک پرتفوی بورسی می‌تواند شامل شرکت‌های سرمایهگذاری، گروه خودرویی، دارویی، پتروشیمی، غذایی، پالایشی و … باشد. اما اگر پول شما آنقدر نیست که بتوانید از همه گروه‌ها سهام خریداری کنید، جای نگرانی نیست. صندوق های سرمایهگذاری گزینه بسیار مناسبی برای شما هستند.
بسیاری از کارشناسان سرمایهگذاری توصیه می‌کنند بخشی از سبد سهام خود را به شرکت‌ها و هولدینگ‌ها اختصاص بدهید و همچنین از ترکیب سهام کوچک و بزرگ در سبد خود استفاده کنید.
نکته: از هیجانات و شایعات دوری کنید! در نظر داشته باشید که بازار بورس نوسان‌هایی دارد و باید در مواجهه با این فراز و نشیب‌ها، احساسات و هیجانات خود را مدیریت کنید. این نوسانات ممکن است به دنبال برخی از تصمیم‌گیری‌های سیاسی در کشوری دنیا و … به وجود آمده باشند اما اگر شما با استراتژی معاملاتی صحیح خود گام برداشته باشید جای نگرانی نیست و فقط باید در مسیر معاملات خود ثابت قدم باشید.
آشنایی با خدمات مدیریت دارایی
با توجه به توضیحاتی که ارائه دادیم، مشخص شد که برای مدیریت سبد سهام و سرمایهگذاری مستقیم در بازار، باید دانش و مهارت کافی داشته باشید و زمان زیادی را صرف رصد بازار و بازنگری سبد سهام‌تان کنید. در غیر این صورت دچار ضرر و زیان خواهید شد. اگر نمی‌توانید این شرایط را برای خود مهیا کنید، استفاده از خدمات مدیریت دارایی بهترین گزینه برای شما است.
مدیریت دارایی در بازار بورس به دو روش انجام میشود:
• سبدگردانی اختصاصی
• صندوق‌های سرمایهگذاری
همانطور که در مطلب سبدگردانی اوراق بهادار در کارگزاری آگاه ذکر شد، سبدگردانی یعنی خرید، فروش یا نگهداری اوراق بهادار، بنام سرمایهگذار معین و توسط سبدگردان که در قالب قراردادی مشخص و به‌منظور کسب انتفاع برای سرمایهگذار انجام می‌گیرد. از مزیت این شرکت‌ها، میتوان به اداره آنها توسط مدیران و کارشناسانی خبره در زمینه سرمایهگذاری اشاره کرد.
صندوق‌های سرمایهگذاری نیز یکی دیگر از خدمات مدیریت دارایی هستند. هر صندوق سرمایهگذاری یک نهاد مالی است که نقدینگی مردم را جمع و در داراییهای مختلف سرمایهگذاری میکند. افراد به میزان سرمایهگذاری خود، در سود و زیان صندوق شریک هستند.
کارکرد صندوق‌ها با سبدگردانی اختصاصی متفاوت است. از جمله این تفاوت‌ها میتوان به این موضوع اشاره کرد که در سبدگردانی، مدیریت پورتفوی به صورت خاص برای هر فرد برنامهریزی میشود در نتیجه اهداف فرد سرمایهگذار، میزان ریسک‌گریزی و افق زمانی او در سبد سهام نظر گرفته خواهد شد.
در این سبدها، فرد سرمایهگذار مالکیت مستقیم سرمایه خود را در اختیار دارد و در واقع سرمایهگذاری با نام او و بر اساس اهداف و میزان ریسک‌پذیری او انجام میشود؛ این در حالی است که مالکیت در صندوق‌ها به صورت مشاع است و افراد با خرید هر واحد به همان میزان در سود و زیان صندوق سهیم میشوند.
برای آشنایی با خدمات مدیریت دارایی، کلیک کنید:
سخن آخر
در انتها باید گفت برای انتخاب استراتژی مدیریت پورتفوی، عوامل مختلفی تاثیرگذار است. به طور کلی سبد اوراق بهاداری که به خوبی تنوع بخشی شده باشد، بهترین شانس را برای شما در جهت رشد پایدار و طولانی مدت در سرمایهگذاری شما خواهد داشت. تشکیل سبد سهام، دارایی شما را از ریسک سقوط زیاد حاصل از عوامل مختلف در بازار محافظت میکند.
آشنایی با نکاتی برای ساخت پرتفوی حرفه ای در بورس
موفقیت در بازار بورس مانند هر بازار دیگری نیازمند انتخاب یک رویکرد مناسب و سازمان‌دهی شده می‌باشد. در غیر این صورت سرمایهگذاران درگیر خرید و فروش‌های بدون برنامه‌ای خواهند شد که سود یا زیان آنها را بیشتر به بخت و اقبال وابسته می‌سازد. تمام کسانی که می‌خواهند وارد دنیای بورس شوند، باید تکنیکهای سرمایهگذاری و خرید سهام شرکت‌های پربازده بورسی را شناسایی کنند و در آنها سرمایهگذاری نمایند. اما کاهش ریسک سرمایهگذاری با متنوع‌سازی سرمایه‌ها و یا ساخت پرتفوی حرفه ای امکان‌پذیر است. این موضوعی است که تمام سرمایهگذاران مطرح دنیا روی آن اتفاق نظر دارند. اما در بازار سرمایه‌ی امروز چطور میتوان حساب‌شده و دقیق عمل کرد و بهترین سبد سهام و یا پرتفوی را تشکیل داد؟ برای این کار روشهای علمی و تجربی متعددی وجود دارد. برای آشنایی با این روش‌ها و آگاهی از معنای سبد سهام با ادامه‌ی این مطلب از سایت استخدام و آموزش چراغ همراه باشید.
سبد سهام یا پرتفوی چیست؟
پرتفو یا همان سبد سهام چیست؟
پس از دریافت کد بورسی و ثبت نام در کارگزاری‌ها برای آنکه بتوانید به انجام معاملات بورسی بپردازید، لازم است تا با ریزه‌کاری‌های متعددی آشنا شوید. شما به‌عنوان یک سرمایهگذار فردی، نیازمند دانستن چگونگی تعیین تخصیص داراییهای خود هستید. باید تلاش کنید تا دارایی‌هایتان بهترین تطابق را با استراتژی و اهداف سرمایهگذاری شخصی شما داشته باشد. برای این کار لازم است تا در ساخت پرتفوی حرفه ای و یا یک سبد سهام خوب دقت زیادی را به کارگیرید. سبد سهام یا پرتفوی بورسی ترکیبی مناسب از انواع سهم‌هایی است که سرمایهگذاران آنها را خریداری میکند. هدف از تشکیل پرتفوی، تقسیم کردن ریسک سرمایهگذاری بین چند سهم است. در این صورت، سود یک سهم می‌تواند ضرر سهم‌های دیگر را جبران کند. پرتفوی بورسی متشکل از سهم‌های متنوعی است که می‌توانند به لحاظ بنیادی باهم تفاوت زیادی داشته باشند.
سبد سهام یا پرتفوی شامل چه سهم‌هایی است؟
پرتفو یا سبد سهام شامل چه سهم‌هایی می باشد
دقت داشته باشید که یک سبد سهام و یا پرتفوی مناسب می‌تواند تمام گروه‌های بورسی را شامل شود. بنابراین یک سرمایهگذار می‌تواند از هر گروه یک یا دو سهم مناسب در سبد خود داشته باشد. یک پرتفوی بورسی می‌تواند شامل شرکت‌های سرمایهگذاری، گروه خودرویی، پالایشی، پتروشیمی، دارویی، غذایی، و … باشد. اما مسلماً پول شما آنقدری نیست که بتوانید از همه‌ی گروه‌ها سهمی در سبد خود داشته باشید. صندوق‌های سرمایهگذاری گزینه‌ی بسیار مناسبی برای شما هستند که میتوانید سهام آنها را خریداری نمایید. به توصیه‌ی کارشناسان سرمایهگذاری، افراد می‌توانند بخشی از سبد سهام خودشان را به شرکت‌ها و هولدینگ‌ها اختصاص دهند. همچنین بهتر است که ترکیبی از سهام‌های بزرگ و کوچک را در سبد خود بگنجانند. خلاصه‌ی کلام این که داشتن سهم‌هایی که مخالف هم حرکت می‌کنند برای ساخت پرتفوی حرفه ای ضروری است. به یاد داشته باشید که تمام این اقدامات برای کاهش ریسک سرمایهگذاری در بورس هستند.
حال که با مفهوم سبد سهام به خوبی آشنا شدید، در ادامه می‌خواهیم راجع به اصول و نکاتی برای ساخت پرتفوی حرفه ای در بازار بورس صحبت کنیم.
تنوع بخشی، میانبری برای ساخت پرتفوی حرفه ای
میانبری برای ساخت پرتفوی حرفه ای ایجاد تنوع است
احتمالاً این ضرب‌المثل قدیمی که می‌گوید همه تخم مرغ‌ها را در یک سبد نگذارید، به گوشتان خورده است. فلسفه ساخت پرتفوی حرفه ای در بورس نیز به همین شکل است. توزیع وزن سرمایه بر روی چند سهم به‌جای تک سهم شدن، اولین گام استانداردی است که در تشکیل سبد سهام باید انجام داد. با این کار هم ریسک کاهش پیدا میکند، هم تسلط شما بر سهم‌هایتان افزایش می‌یابد. اگر سبد سهام خود را تنها از درون یک صنعت بسازیم، درواقع در حال کوبیدن آب در هاون کوبیدن هستیم! تشکیل پرتفوی از درون یک صنعت خاص، به‌اندازه‌ی عدم تشکیل سبد سهام ریسک به دنبال خواهد داشت. فرض کنیم سبد سهام خود را صرفاً از یک صنعت انتخاب نموده‌اید. اگر زمانی بر اثر رویدادهای اقتصادی کل صنعت موردنظر دچار رکود شود، احتمالاً کلیه‌ی سهم‌ها با افت قیمت مواجه خواهند شد و قسمت زیادی از سرمایه‌ی شما از بین خواهد رفت.
برای تشکیل یک سبد متنوع جهت ساخت پرتفوی حرفه ای، رویکردهای مختلفی مثل سبد مبتنی بر ارزش بازار و سبد هم وزن وجود دارد:
۱. سبد مبتنی بر ارزش بازار
می‌دانید که سبدهای مبتنی بر ارزش انواع سبد سهام بازار چگونه به شما در ساخت پرتفوی حرفه‌ای کمک میکند؟ در این روش، وزن سهام هر شرکت در سبد با توجه به ارزش بازار آن شرکت در مقایسه با سهم‌های دیگر سبد تعیین میشود. یعنی اگر ۱۵ سهم با بیشترین ارزش بازار انتخاب کنیم و ارزش بازار سهم اول نسبت به سهم دوم ۲۰ درصد بیشتر باشد، وزن سهم اول در سبد هم باید ۲۰ درصد بیشتر از وزن سهم دوم باشد. وزن هر سهم در سبد با توجه به نسبت ارزش خرید آن سهم به کل ارزش سبد تعیین میشود. ارزش بازار شرکت هم برابر تعداد کل سهام شرکت ضرب در قیمت آن سهم خواهد بود.
۲. ساخت پرتفوی حرفه ای با تشکیل سبدهای هم وزن
بر خلاف سبد مبتنی بر ارزش بازار، سبدهای هم وزن به صورت یکنواخت توزیع میشوند. این تقسیم‌بندی منطقی تاثیر زیادی در ساخت پرتفوی حرفه ای شما خواهد داشت. ساختار سبد هم وزن بسیار است. چون وزن تمام سهم‌ها در این سبد بدون توجه به اینکه ارزش بازار شرکت‌های مربوطه چقدر است با یکدیگر برابر می‌باشند. فرض کنید یک میلیون تومان برای خرید ده سهم جهت تشکیل یک سبد در نظر گرفته شده است. در این سبد باید ۱۰۰ هزار تومان برای خرید هر یک از ده سهم اختصاص داده شود که مجموع خرید آنها یک میلیون تومان شود. دقت داشته باشید که خود سهم‌ها می‌توانند از میان شرکت‌های بزرگ و پیش‌رو بر اساس ارزش بازار انتخاب شوند.
توجه به قابلیت نقدشوندگی سهام برای ساخت پرتفوی حرفه ای
برای ساخت پرتفوی حرفه ای باید به قابلیت نقدشوندگی سهام توجه کنید
یکی از ویژگی‌های یک سهام خوب در سبد این است که قابلیت نقدشوندگی داشته باشد؛ یعنی بتوان فوراً آن را به وجه نقد تبدیل کرد. فرض کنید که شما سرمایه‌ی خودتان را به یک دستگاه خودرو تبدیل کرده‌اید. اما پس از گذشت مدت زمانی به هر دلیلی نیاز به پول نقد پیدا می‌کنید و مجبور می‌شوید خودرو را بفروشید. روشن است که از زمان تصمیم به فروش تا فروش و دریافت وجه با مشکلات فراوانی نظیر پیدا شدن مشتری، توافق برای معامله، انتقال سند و… مواجه خواهید شد. در بورس هم به همین شکل است. وقتی که با خرید سهام در بورس سرمایهگذار می‌کنید، به محض تصمیم به فروش تمایل دارید که سرمایه‌تان در کوتاهترین زمان ممکن به پول نقد تبدیل شود. بنابراین توجه به قابلیت نقدشوندگی برای ساخت پرتفوی حرفه ای در بورس بسیار مهم است.
چگونه میتوان قابلیت نقدشوندگی سهام را تشخیص داد؟
برای آنکه قابلیت نقدشوندگی یک سهم را بدانید باید به دو آیتم تعداد روزهایی که سهم معامله شده و حجم معاملات توجه نمایید. خب اگر سهمی در طول یک سال ۳ یا ۴ ماه بسته بوده، به درد خرید نمی‌خورد. چرا که وقتی بازار مثبت باشد و بخواهید سرمایه‌تان را نقد کنید حساب شما بلوکه است و نمی‌توانید کاری از پیش ببرید. برای این کار با بررسی تابلوی سهم، سابقه‌ی معاملات سهم را به دست آورید. مورد بعدی که باید به آن توجه داشته باشید، حجم معاملاتی سهام می‌باشد. فرض کنید که قیمت سهمی ۵۰۰ می‌باشد و شما ۱ میلیارد از این سهم را خریداری می‌کنید. اگر این سهم روزی ۱ میلیون معامله شود، یعنی ۵۰۰ میلیون نصیب شما میشود و این برایتان مناسب نیست. اما اگر همین سهم روزی ۱۰ میلیون معامله شود، ۵ میلیارد نصیب شما خواهد شد که برایتان سودآور خواهد بود.
سخن آخر
در این مقاله از چراغ به بررسی نکاتی پرداختیم که به شما برای ساخت پرتفوی حرفه ای در بورس کمک می‌کنند. تحقیق، قدرت تحلیل، توانایی تصمیمگیری، صبر و شکیبایی برای رسیدن به موفقیت در این زمینه ضروری است. دقت داشته باشید که در صورت نداشتن تخصص بهتر است به معامله و خرید و فروش دست نزنید و از یک تیم کارشناسی برای چیدمان سبد بورسی خود کمک بگیرید. چراغ به عنوان یک سامانه آموزش و کاریابی هوشمند در ایران همواره در تلاش است تا با بیان نکات آموزشی شما را در مسیر کار و سرمایهگذاری صحیح همراهی نماید. برای این منظور میتوانید از آموزشهای آنلاین بورس چراغ نیز بهره‌مند شوید.
دیدگاه شما