شرایط اوراق مضاربه چیست

صکوک و انواع آن

اوراق قرضه از جمله مهم‎ترین ابزارهای مالی مورد استفاده شرکت‎هاست که با هدف تامین مالی طراحی و منتشر می‎شوند.
استفاده از این ابزار در نظام مالی بسیار متداول است در حالی که استفاده از آندر نظام مالی اسلامی ربوی بوده و مردود شمرده می‎شود.
بنابراین در کشورهایی که جمعیت مسلمان زیادی دارند، استفاده از ابزارهای مالی مرسوم مانند انواع اوراق قرضه، کارایی و مقبولیتی ندارد. دولت‎ها و شرکت‎های اسلامی که به‌دنبال تامین مالی و مدیریت بدهی خود هستند، نیازمند یافتن جایگزین‌هایی مطابق با اصول اسلامی‎اند.

در سال‌های اخیر استفاده از ابزارهای مالی اسلامی که به صکوک شهرت یافته بسیار چشم‌گیر بوده است تا شرکت‌ها به وسیله این نوآوری مالی بتوانند خلاء حاصل از کمبود ابزارهای مالی را پر کنند. انتشار اوراق مشارکت به‌عنوان نخستین ابزار مالی اسلامی را می‌توان گامی مهم در راستای توسعه نظام مالی اسلامی دانست.

با تصویب قانون بازار اوراق بهادار در سال ۱۳۸۴، زمینه لازم برای طراحی و انتشار انواع مختلف ابزارهای مالی اسلامی جدید در کشورمان فراهم شده است. اوراق اجاره، پس از اوراق مشارکت به عنوان صکوک اجاره مورد توجه سازمان بورس و اوراق بهادار قرار گرفت.

سیر تاریخی اوراق بهادار اسلامی

ایده اولیه طراحی و انتشار ابزارهای مالی اسلامی به ۴۰ سال گذشته بر می‎گردد.
در آن زمان آیت الله صدر به‌عنوان یکی از پیشگامان اقتصاد اسلامی، اقدام به معرفی‎ پارادایم‏‎های جدیدی در حوزه تفکرات اقتصاد اسلامی نمود.
مبتنی بر چنین نظریاتی بود که بانک‎های اسلامی در برخی از کشورهای اسلامی آغاز به کار کرد و در نهایت ایران توانست بانکداری اسلامی را به‌طور کامل و بدون وجود سیستم موازی در دهه ۶۰ به اجرا درآورد.

در آن سال‎ها، بانک‎های اسلامی جهت غلبه بر مشکلات نقدینگی، به‎جای استفاده از اوراق قرضه به استفاده از ابزارهای مالی جدیدی روی آوردند.
این ابزارها همگی مبتنی بر عقود اسلامی مانند اجاره، مشارکت، مضاربه و … می‎باشند.
جمهوری اسلامی ایران در سال ۱۳۷۳، مقررات ناظر بر انتشار اوراق مشارکت را تهیه کرد.
شهرداری تهران به عنوان ناشر، اولین اوراق مشارکت را به عنوان نخستین ابزار مالی اسلامی منتشر نمود.

مفهوم صکوک

صکوک به ابزارهای مالی اسلامی گفته می‌شود که مبتنی بر یک دارایی فیزیکی منتشر می‌شوند.

انواع اوراق بهادار اسلامی (صکوک) اوراق بهادار اسلامی به ۱۲ نوع تقسیم می‎شوند، که شامل اوراق اجاره، اوراق مشارکت، اوراق سفارش ساخت، اوراق خرید دین (اوراق رهنی)، اوراق مرابحه (فروش اقساطی)، اوراق سلف، اوراق جعاله، اوراق مساقات، اوراق مضاربه، شرایط اوراق مضاربه چیست اوراق مزارعه، اوراق وقف، اوراق قرض‌الحسنه می‎باشد.

در کل اوراق بهادار اسلامی (صکوک) به اوراق بهادار انتفاعی و اوراق بهادار غیرانتفاعی تقسیم می‌شوند.

اوراق وقف و اوراق قرض‎الحسنه از جمله ابزارهای مالی غیر‌انتفاعی هستند، زیرا هدف از انتشار این اوراق کسب انتفاع نیست.

اوراق اجاره

یکی از ابزارهای مالی که توسط کارشناسان مالی اسلامی پیشنهاد شده و در برخی کشورها نیز به مرحله‎ی اجرا درآمده اوراق اجاره است.
این اوراق علاوه بر فراهم نمودن شرایط لازم جهت تامین مالی بنگاههای تولیدی و خدماتی، قابلیت خرید و فروش در بورس‎های اوراق بهادار را نیز دارد و می‌تواند به عنوان ابزار مالی کارآمد مورد استفاده کشورهای اسلامی قرار گیرند.

در میان محصولات مالی اسلامی، اوراق اجاره به‎دلیل ویژگی‎های متمایزی که دارد، محصولی جذاب به شمار می‌آید و محبوبیت زیادی بین سرمایه‎گذاران مسلمان و نیز ناشرین اوراق اسلامی به دست آورده است تا جایی که بیش از ۳۰ درصد از کل صکوک منتشر شده بین سال‌های ۱۹۹۶ تا ۲۰۱۰، مربوط به اوراق اجاره بوده است. مالزی کشور پیشگام در زمینه استفاده از اوراق اجاره است.
ایران نیز برای نخستین بار در سال ۱۳۸۹ اقدام به انتشار این ابزار مالی نموده است.

ماهیت اوراق اجاره

اوراق اجاره، اوراق بهادار اسلامی است که دارنده آن به صورت مشاع، مالک بخشی از دارایی است که منافع آن بر اساس قرارداد اجاره به بانی واگذار شده است.
در اوراق اجاره حق استفاده از منافع شرایط اوراق مضاربه چیست یک دارایی یا مجموعه‎ای از دارایی‎ها، در قبال دریافت اجاره بها از مالک به شخص دیگری (بانی) منتقل می‎شود.

مدت قرارداد اجاره مشخص است و می‎توان اجاره بها را در ابتدای دوره، انتهای دوره با سررسیدهای ماهانه، فصلی یا سالانه پرداخت کرد. از آن‎جا که این اوراق بیانگر مالکیت مشاع فرد است، می‎توان آن را در بورس و به قیمتی که توسط عوامل بازار تعیین می‎شود، معامله کرد.

روش کار در اوراق اجاره به این صورت است که یک مؤسسه مالی (نهاد واسط) با انتشار اوراق اجاره منابع مورد نیاز را جمع آوری می‎کند، سپس با‎استفاده از منابع مالی به دست آمده، دارایی (عین مستاجره) مورد نیاز بانی (دولت، بنگاه‎ها و موسسه‎ها) را خریداری می‎کند و به وی (بانی) اجاره می‌دهد.
از آن‌جا که دارایی مذکور با‌استفاده از منابع مالی صاحبان اوراق، خریداری می‎شود، لذا آنان مالک کالاها محسوب شده و به تبع آن مالک اجاره بها نیز خواهند بود.

افراد با پرداخت پول نقد و دریافت اوراق اجاره، به واسط وکالت می‎دهند. پول آنان را به صورت مشاع همراه با پول سایر متقاضیان اوراق اجاره برای خرید کالاهای سرمایه‎ای و بادوام هزینه کند.

سپس آن کالاها را به صورت اجاره در اختیارمتقاضیان (بانی) قرار می‌دهد و به صورت ماهانه یا فصلی اجاره بهای آن‎ها را دریافت کرده پس از کسر درصدی به‌عنوان حق الوکاله بین صاحبان اوراق تقسیم کند.

طراحی مالی اوراق اجاره

اوراق اجاره را با توجه به هدف انتشار به سه دسته تقسیم می‌کنند:

• اوراق اجاره تامین دارایی
• اوراق اجاره تامین نقدینگی
• اوراق اجاره رهنی

اوراق اجاره تامین دارایی

اوراق اجاره تامین دارایی، اوراقی است که در آن نهاد واسط یک دارایی (یامجموعه‎ای از دارایی‎ها) را از طرف سرمایه‌گذاران، از فروشندها، خریداری نموده و به بانی اجاره می‌دهد.
در این حالت، اوراق اجاره جهت به دست‌آوردن یک داریی خاص برای بانی توسط واسط منتشر می‎شود. لذا به اوراقی که طی چنین فرایندی منتشر می‌شوند اوراق اجاره تأمین داریی گفته می‌شود.

نحوه کار در این اوراق شبیه فعالیتی است که شرکتهای لیزینگ انجام می‌دهند.
با این تفاوت که در شرکت‌های لیزینگ باید منابع مالی از محل آورده شرکت یا در موارد معدودی از طریق اخذ تسهیلات بانکی تامین گردد. حال آن‌که در انتشار این اوراق، که نهاد واسط در جایگاه شرکت لیزینگ قرار دارد با انتشار اوراق اجاره از مردم مبالغی جمع آوری می‎کند و وجوه حاصل را صرف خرید دارایی می‎کند و آن را به بانی اجاره می‎دهد.

اوراق اجاره تامین نقدینگی

واسط با واگذاری اوراق به مردم و جمع آوری وجوه به وکالت از طرف آن‌ها یک دارایی (ثابت مشهود) را از بانی خریداری کرده سپس به همان بنگاه (بانی) اجاره می‌دهد.

به عبارت دیگر، این نوع از اوراق، مبتنی بر فروش و اجاره مجدد است.
در این حالت بانی با استفاده از اوراق اجار ، اقدام به تامین نقدینگی مورد‎نیاز خود می‎کند.

به بیان ساده می‎توان گفت بانی توانسته با وثیقه قرار دادن دارایی خود مبلغی را جهت رفع نیازهای نقدینگی کسب نماید. پس شرکتی که نیازمند وجه نقد است دارایی خود را می‎فروشد و آن را به صورت اجاره به شرط تملیک مجددا به دست می‎آورد.

اوراق اجاره رهنی

اوراق اجاره رهنی، بیشتر مورد استفاده بانک‎ها، لیزینگ‎ها و موسسات اعتبار‎دهنده است. در این نوع از اوراق، بانی (بانک) تسهیلاتی که قبلا در قالب عقد اجاره به شرط تملیک پرداخته کرده را به شخص ثالثی (واسط) می‎فروشد.

بنابراین ابتدا واسط، اوراق اجاره را منتشر می‌نماید و سپس دارایی‎هایی که بانک در قالب عقد اجاره به شرط تملیک در طول زمان به افراد مختلفی داده است را از وی خریداری می‌نماید.

با فروش این دارایی‎ها رابطه بانی و واسط قطع می‌شود و واسط از طرف سرمایه‌گذاران مالک دارایی‌هایی می‎شود که بانک (بانی) آن‌ها را قبلا به صورت اجاره به شرط تملیک به گیرندگان تسهیلات واگذار نموده است.
از آن‌جا که این اوراق جزء دارایی موسسات و بنگاه‌های اقتصادی محسوب می‌شود، لازم است حسابدار آشنایی کاملی با انواع اوراق داشته باشد که با گذراندن آموزش حسابداری مالی در اصفهان، حسابدار بر مباحث مربوط به انواع اوراق مسلط می‌شود.

صکوک یا ابزارهای مالی اسلامی چیست؟

صکوک یا ابزارهای مالی اسلامی چیست؟ تعریف انواع صکوک به طور جامع

وظیفه بازارهای مالی پشتیبانی از بخش واقعی اقتصاد میباشد همه مؤسسات، شرکت‌ها و سازمان‌ها برای راه اندازی، تجهیز نمودن و گسترش فعالیت‌هایشان، به منابع مالی نیاز دارند که در بازارهای مالی این نیاز با استفاده از انتشار اوراق قرضه رفع میشود. اوراق قرضه ای که بر پایه قرض است با بهره میباشد که این مسئله از دید اسلام ربا و حرام است و برای تامین مالی از راه حلال و اسلامی اندیشمندان مسلمان در ابتدا به فکر ایجاد یک نظام بانکداری اسلامی و سپس به فکر طراحی یک بازار سرمایه اسلامی افتادند که در کشورهای اسلامی امروزه از ابزارهای مالی اسلامی یا صکوک در نظام تأمین مالی اسلامی، استفاده میشود. اما صکوک یا ابزارهای مالی اسلامی چیست؟ تعریف انواع صکوک به طور جامع؟

ابزارهای مالی اسلامی (صکوک) چیست؟

صکوک به معنای سفته یا سند و مُعَرَّب واژه‌ی چک در فارسی میباشد که اعراب این کلمه را وسیع کرده بر کلیه‌ی انواع حوالجات، تعهدات و اسناد مالی بکار میبرند. صکوک، یک اوراق بهادار با ارزش مالی یکسان و قابل معامله در بازارهای مالی میباشد که طراحی آن بر پایه‌ی یکی از قرارداد‌های مورد تأیید اسلام بوده است و دارندگان اوراق به صورت مشاع مالک یک یا تعدادی از دارایی‌ها و منافع حاصل از آن‌ها هستند

ساختار اجمالی اوراق بهادار اسلامی (صکوک)

۱-ابزارهای مالی غیر انتفاعی صکوک:

اوراق وقفی: اوراق بهاداری با نام میباشد که به یک قیمت اسمی معین برای یک مدت زمان معین، مثلا مدت احداث بک پروژه منتشر خواهد شد و به وقف کنندگانی که قصد دارند در طرح‌های عام المنفعه شرکت کنند واگذار می‌شود.

۲-ابزارهای مالی انتفاعی صکوک:

ابزارهای مالی انتفاعی که سود و بازدهی معینی دارند و قابل فروش در بازار ثانوی میباشند:

ابزارهای مالی انتفاعی با سود و بادهی انتظاری:

انواع ابزارهای مالی اسلامی (صکوک)

۱-اوراق قرض الحسنه

اوراق قرض الحسنه یکی از انواع صکوک میباشد. اوراق قرض الحسنه اوراق بهاداری است که طبق قرارداد این قرض بدون بهره منتشر خواهد شد و بر اساس قرارداد وضع شده، بدهکاری ناشر اوراق به دارندگان اوراق به میزان ارزش اسمی اوراق میباشد که باید در سر رسید به آن ها پرداخت شود.

انواع اوراق قرض الحسنه:

1. اوراق قرض الحسنه بدون جایزه
2. اوراق قرض الحسنه با جایزه

اوراق قرض الحسنه در ۳ زمینه با عملکرد کارآمد و موفق همراه میباشد:

1. تأمین مالی برای طرح های عام المنفعه
2. تأمین سرمایه ایجاد شغل برای اقشار کم درآمد
3. اعطای وام قرض الحسنه جهت نیازهای ضروری به افراد

۲-اوراق اجاره

از مهمترین انواع صکوک میتوان به صکوک اجاره اشاره کرد. صکوک اجاره اوراق بهاداری میباشد که دارندگان آن به صورت مشاع، مالک قسمتی از دارایی میباشند که منافع حاصل آن طبق قرارداد اجاره به مصرف کننده یا بانی آن واگذار شده است. مدت زمان قرارداد اوراق اجاره تعیین شده است و می توانید اجاره بها را در هر دوره مانند با سررسیدهای ماهانه، ابتدای دوره، انتهای دوره، فصلی یا سالانه پرداخت نمایید. بر این اساس که صکوک اجاره اوراق بهاداری میباشد که مشخص کننده مالکیت مشاع فرد است، امکان اینکه آن را در بازار ثانویه و به قیمت تعیین شده توسط عامل های بازار معامله کرد، وجود دارد.

انواع اوراق اجاره:

انواع اوراق اجاره را میتوان بر سه اساس تقسیم بندی نمود: ۱-اوراق اجاره را بر اساس نوع عقد قرارداد:

1. اوراق اجاره عادی
2. اوراق اجاره به شرط تملیک

۲-اوراق اجاره را بر اساس نوع بانی:

1. شرکت های عادی
2. موسسات مالی

۳-اوراق اجاره را بر اساس نوع انتشار:

1. اوراق اجاره تأمین دارایی
2. اوراق اجاره رهنی
3. اوراق اجاره تامین نقدینگی

۳-اوراق مرابحه

اوراق مرابحه یکی از انواع صکوک میباشد. اوراق مرابحه اوراق بهاداری است که دارندگان این اوراق بطور مشاع، مالک دارایی مالی (دینی) که حاصل شده بر اساس قرارداد مرابحه است و دارنده­ ورق مالک و طلبکار این اوراق دین میباشد. این اوراق بازدهی ثابتی دارند و قابل فروش در بازار ثانوی هستند.

انواع اوراق مرابحه

مهمترین انواع اوراق مرابحه عبارتند از:

1. اوراق مرابحه تشکیل سرمایه شرکت های تجاری
2. اوراق مرابحه رهنی
3. اوراق مرابحه تأمین مالی
4. اوراق مرابحه تأمین نقدینگی

۴-اوراق مضاربه

اوراق مضاربه یکی از انواع صکوک میباشد. مضاربه به معنی تجارت با سرمایه دیگری است و به زبان ساده اوراق مضاربه یعنی شخصی (مالک) ،مالی یا شرایط اوراق مضاربه چیست سرمایه ای را به شخص دیگری که همان عامل است، بدهد و در ازای آن، سهم مشخصی از سود آن سرمایه را بگیرد، سود اوراق مضاربه بستگی کامل به سود فعالیت تجاری دارد. سود اوراق کاملا متغیر و در پایان دوره مالی قطعی می شود به این دلیل که سود فعالیت تجاری تا حدودی قابل پیشبینی میباشد، اما در عمل عوامل مختلفی روی آن تاثیر میگذارد که احتمال دارد مغایر با پیشبینی درآید.

انواع اوراق مضاربه:

1. اوراق مضاربه خاص
2. اوراق مضاربه عام باسررسید
3. اوراق مضاربه عام بدون سرسید

ویژگی های صکوک مضاربه

۱-قرارداد صکوک مضاربه براساس بیانیه ثبت میباشد که همه اطلاعات مشخص شده در شریعت مثل درصد تقسیم سود، ماهیت سرمایه و سایر اطلاعات مربوط به انتشار را در بر دارد. ۲- در صورتی که بازار اولیه و بازار ثانویه اوراق مضاربه بطور سالم رقابت داشته باشند و بر این اساس اداره شود، نرخ های بازدهی این اوراق به سمت نرخ های بازدهی بخش بازرگانی سوق داده شود و نرخ آن بخش به سمت نرخ بازدهی سرمایه در کل شرایط اوراق مضاربه چیست اقتصاد حرکت کند اوراق مضاربه ابزار مناسبی برای توزیع عادلانه ارزش اقزوده در کل اقتصاد خواهد بود.

۵-اوراق منفعت

اوراق منفعت یکی از انواع صکوک میباشد. یکی از راه هایی که برای جایگزینی اوراق قرضه، پیشنهاد شده اوراق بهاداری در بازار مالی اسلامی میباشد تحت عنوان اوراق بهادار منفعت، که می‌تواند با استفاده از قراردادهای مجاز شرعی طراحی شود و در توسعه کمی و کیفی بازار مالی کمک نماید. اورق منفعت اوراق بهاداری است که بیان میکند دارنده آن مالک مقدار معین خدمات یا منافع آینده از یک دارایی بادوام میباشد که در ازای پرداخت مبلغ مشخصی به او منتقل شده مانند حق استفاده از خدمات آموزشی دانشگاه برای ترم یا سال معین.

کاربردهای اوراق منفعت

اوراق بهادار منفعت در دو بخش عمده می تواند به کار گرفته شود:

1. واگذاری منافع آینده دارایی های بادوام
2. واگذاری خدمات آینده

فواید اوراق منفعت برای دارندگان آن

1. یک نوع رزرو منافع و خدمات برای زمانی مشخص میباشد که شخص قادر خواهد بود طبق آن برنامه ریزی نماید
2. استفاده کننده از منافع و خدمات با استفاده از اوراق منفعت اگر به نقدینگی نیاز داشته باشد یا تصمیم بگیرد از استفاده منافع و خدمات صرف نظر کند، قادر خواهد بود اوراق منفعت را به شخص دیگری واگذار نماید.

فواید ذکر شده باعث خواهد شد تا برای اوراق بهادار منفعت، عرضه و تقاضا و به دنبال آن بازار شکل گیرد. در صورتی بازار ثانویه از رونق بیشتری برخوردار خواهد بود که اوراق منفعت منافع و خدمات شفاف تر و انتشار دهندگان آن در ارائه منافع و خدمات پایبندتر به حقوق دارندگان اوراق باشند. میزان قیمت اوراق بهادار منفعت و سود حاصل از معامله آن ها به عوامل زیادی مانند قیمت اسمی منافع و خدمات، زمان و مکان ارائه منافع و خدمات اعتبار صاحبان دارایی و شرکت های خدماتی، نرخ بازدهی ابزارهای مالی مشابه بستگی خواهد داشت

۶-اوراق مزارعه

اوراق مزارعه یکی از انواع صکوک میباشد. مزارعه قراردادی میباشد که بر اساس آن، یکی از طرفین قرارداد، زمینی را برای یک مدت زمان مشخص در اختیار شخص دیگر قرار می دهد که آن را کشت کرده و سود حاصل شده را با هم تقسیم نمایند. در قرارداد مزارعه، صاحب زمین ( اگر وکیل یا ولی مالک نیز باشد کفایت می کند)، مزارع و کسی که روی زمین کار می کند، عامل یا زارع نامیده میشود.

شیوه اجرایی استفاده از اوراق مزارعه:

شیوه اجرایی استفاده از اوراق مزارعه باید اینگونه شرایط اوراق مضاربه چیست باشد که یک مؤسسه مالی فعال در بخش کشاورزی با مطالعات اولیه و شناسایی اراضی مناسب زراعت، متناسب با ارزش خرید و آماده سازی آن اراضی، اوراق مزارعه منتشر و در اختیار متقاضیان قرار می دهد، سپس با وجوه حاصل از واگذاری اوراق، آن اراضی را خریداری و برای زراعت آماده سازی مینماید سپس اراضی آماده زراعت را به قرارداد مزارعه به زراعین و کشاورزان بدون زمین می دهد تا روی آن زراعت و در پایان سال زراعی، محصول به دست آمده را طبق قرارداد تقسیم نمایند. مؤسسه مالی بعد از تحویل گرفتن سهم صاحبان اراضی از محصول و فروش آنها در بازار محصولات کشاورزی، ابتدا حق الوکاله خود را برداشته، سپس باقی مانده سود را بین صاحبان اوراق تقسیم خواهد کرد. این رویه تا زمانی که مؤسسه مالی منحل نشده است همه ساله تکرار خواهد شد.

۷-اوراق مساقات

اوراق مساقات یکی از انواع صکوک میباشد. اوراق مساقات اوراق بهاداری میباشد که طبق قرارداد مساقات طراحی شده است، ناشر اوراق مساقات با واگذاری اوراق مساقات، وجوه متقاضیان این اوراق را جمع نموده و با استفاده از آنها باغات قابل بهره برداری را خریداری مینماید و به وکالت از طرف دارندگان اوراق به قرارداد مساقات به باغبانان واگذار کرده تا به آنها رسیدگی نمایند و در آخر محصول حاصل شده را با هم تقسیم نمایند، در اوراق مساقات دارنده اوراق نقش مالک، ناشر نقش وکیل و باغبان نقش عامل در قرارداد مساقات را ایفا مینماید و اوراق مساقات سند مالکیت مشاع دارندگان اوراق بر باغات معین میباشد. سود حاصل شده از اوراق مساقات بصورت متعارف سالانه میباشد و به عوامل مختلفی مانند قیمت محصولات و هزینه های انجام گرفته مقدار تولید (برداشت محصول)، بستگی دارد، بر این اساس ناشر اوراق با اینکه می تواند بر اساس تجربه حاصل شده از سالیان گذشته و پیش بینی آینده، دامنه سود انتظاری را تخمین بزند، اما سود واقعی در پایان سال مالی مشخص خواهد شد.

۸-اوراق استصناع

اوراق استصناع یکی از انواع صکوک میباشد. استصناع در لغت به معنای طلب و سفارش ساخت کالایی میباشد و در عمل عرفی یعنی کسی، ساخت شی‌ای را از صنعت‌گر یا هنرمندی تقاضا نماید و در اصطلاح حقوقی و فقهی، استصناع قراردادی میباشد که بر اساس آن یکی از طرفین قرارداد، در مقابل مبلغی مشخص، ساخت و تحویل چیز مشخصی را در مدت زمان مشخص نسبت به طرف دیگر به عهده خواهد گرفت. در قرارداد استصناع سه نکته وجود دارد که آن را از سایر قراردادها جدا مینماید:

1. در قرارداد استصناع به طور معمول کالای مورد نظر موجود نیست و سازنده در آینده آن را ساخته و تحویل خواهد داد
2. در قرارداد استصناع تهیه مواد اوّلیه و لوازم کار به عهده سازنده آن میباشد
3. به‌طور معمول در زمان انعقاد قرارداد کل ثمن پرداخت نخواهد شد بلکه بخشی از آ‌ن به عنوان پیش پرداخت داده می‌شود و بخش دیگر به صورت دفعی یا تدریجی تا زمان تحویل کالا یا حتی بخشی از آن به بعد از تحویل پرداخت خواهد شد

تأمین مالی از طریق اوراق استصناع

شرکت های دولتی، دولت، شهرداری ها، و بخش خصوصی برای تأمین مالی طرح های عمرانی و توسعه ای می توانند از طریق استصناع اقدام نمایند. این عمل به دو روش استصناع مستقیم و غیر مستقیم قابل اجرا خواهد بود.

۹-اوراق سلف (سلم)

اوراق سلف (سلم) یکی از انواع صکوک میباشد. در ساختار صکوک سلف(سلم)، یک مؤسسه با مؤسسه دیگری به عنوان نماینده از طرف خریداران صکوک سلف وارد قرارداد خواهد شد و هدف از این قرارداد، این میباشد که بین کالاها و خریداران واسطه شود و تحت عنوان یک رابط جهت آسان نمودن فعالیت اقدام نماید. توجه داشته باشید کالاهایی که در صکوک سلف قرار می‌گیرند نباید جزء کالاهایی باشد که برای این عقود در شرع مجاز دانسته نشده‌اند بنابراین انواع طلا و سکه را نمی‌توان جهت انتشار صکوک سلف به عنوان دارایی پایه قرار داد. در ساختار صکوک سلف، متعهد قرارداد می‌بندد که از طرف دارندگان نهایی صکوک، کالا را خریداری و جهت فراهم کردن سود دارندگان صکوک، این دارایی را به فروش برساند. متعهد در قبال انجام این خرید و فروش، کمیسیون کارگزاری و حق‌الزحمه عاملیت دریافت مینماید. در واقع با انتشار اوراق سلف، شرکت ها می‌توانند نیاز نقدینگی خود را رفع نمایند و سرمایه‌گذاران هم با خرید اوراق سلف این فرصت را دارند که کالای مورد نیاز خود را در تاریخ سررسید به قیمت مناسبی تهیه نمایند و در صورتی که قیمت کالا در بازار در تاریخ سررسید بالاتر از قیمت توافقی در قرارداد سلف باشد آنگاه مابه‌التفاوت این دو مبلغ، سود سرمایه‌گذاران را تشکیل خواهد داد.

کاربردهای مهم اوراق سلف

1. تأمین مالی بنگاه های اقتصادی
2. جبران کسری بودجه

۱۰-اوراق مشارکت

اوراق مشارکت یکی از انواع صکوک میباشد در واقع یکی از ابزارهای مالی قابل استفاده در بازار سرمایه کشورهای اسلامی، اوراق بهادار مشارکت است که براساس قرارداد شراکت منتشر خواهد شد. اوراق مشارکت سندی میباشد که گویای مالکیت دارنده آن، نسبت به بخشی از یک دارایی حقیقی که متعلق به دولت، شرکت‏های تعاونی یا خصوصی است و تا سررسید اوراق، هر نوع تغییر قیمت دارائی متوجه صاحب اوراق مشارکت میباشد.

۱۱-اوراق جعاله

اوراق جعاله یکی از انواع صکوک میباشد. جعاله یعنی پاداشی که برای عامل عمل قرار می دهند و معنی آن در بیان فقها، به این صورت است که جعاله عقدی (قراردادی) میباشد که بر اساس آن، جاعل متعهد خواهد شد تا در برابر عملی که برای وی انجام می شود، پاداش معینی را به عامل پرداخت کند. اوراق جعاله اوراق بهاداری میباشد که دارندگان آن به صورت مشاع، مالک بخشی از دارایی میباشند که این دارایی ها طبق عقد جعاله در پروژه ها استفاده خواهد شد.

عقد جعاله چیست؟

با توجه به ماده 561 قانون مدنی در حقوق ایران جعاله عقدی معین می باشد که شخص ملتزم به انجام دادن کاری است و در مقابل آن پاداش یا اجرتی دریافت می کند. شخصی که ملتزم به دادن عوضی می شود جاعل می گویند در مقابل به فردی که ملتزم به انجام دادن کار هست عامل می گویند و در نهایت به دستمزدی که داده می شود جُعل گفته می شود. از دیدگاه فقهی جعاله به همین معنا می باشد که جاعل یا کارفرما ملتزم به دادن مبلغ یا اجرتی معلوم در برابر فعلی حلال و معقول می شود. اغلب فقهای شیعه و اهل سنت این عقد را مشروع اعلام کردند البته به جز حنفیان. با مطالعه قران در سوره یوسف، آیه ۷۲ نمونه ای از جعاله بیان شده است به این صورت که حضرت یوسف ملتزم می شود به دادن یک بار شتر به فردی که پیمانه را بیابد.

نکته ی قابل ذکر این میباشد که جعاله یک عقد جایز می باشد به این معنا که هریک از طرفین مختار هستند بدون نیاز به دلیلی هر زمان یا در مواقعی که کار به اتمام نرسیده عقد را فسخ بکنند. قابل توجه این می باشد که جاعل در میان کار رجوع بکند موظف است اجرت‌المثل عامل را بدهد چرا که در این زمان فسخ از طرف جاعل ضرر وارد می کند.

جعاله از دسته عقود مبادله ای می باشد. حداکثر مدت زمان برای انجام دادن کار و همچنین تسویه مطالبات بر اساس فعالیت مورد نظر در قرارداد ذکر می شود. نرخ سود عقد های مبادله ای بر اساس آخرین ضوابط اعلامی توسط بانک مرکزی است.

اگر عمل، شرایط ذیل را داشته باشد جعاله باطل میباشد:

اگر عمل نامشروع باشد مثل حمل مواد مخدر

اگر عمل غیر عقلایی و بیهوده باشد.

درصورتی که عمل برای جاعل واجب می باشد .

جعاله ۲ نوع می باشد :

جعاله عام : جعاله عام به این صورت می باشد که فردی پیشنهاد بکند مالش را هر کسی پیدا بکند به او جایزه میدهد بنابراین برای جاعل فرقی ندارد چه شخصی مال را پیدا بکند در این مورد تنها چیزی که برای جاعل مهم می باشد این است که به نتیجه مطلوب برسد.

جعاله خاص : جاعل برای انجام دادن کارش فرد یا افراد خاصی را در نظر دارد؛ درصورتی که شخص دیگری کار را انجام بدهد نمی تواند جعل را بگیرد. در جعاله خاص مسئله مهم این میباشد که چه کسی کار را انجام میدهد.

ارکان جعاله

جعاله شامل ۳ رکن می باشد که از قرار ذیل است:

جاعل که کارفرما هم میتوان به آن گفت. شخص جاعل کسی هست که به پرداخت اجرت ملتزم می شود.

در رابطه با جاعل حقوقدانان معتقد هستن که جاعل باید اهلیت در تصرف داشته باشد و با قصد و اختیار خود عقد را منعقد بکند.

عامل که به اصطلاح مجعولٌ له یا پیمانکار گفته می شود. شخص مجعولٌ له کسی است که اقدام به انجام کار می کند. از نظر فقها عامل باید برای انجام دادن کار قدرت داشته باشد

نکته قابل توجه این می باشد که صغیر ممیز میتواند عامل باشد ولی صغیر غیر ممیز امکان ندارد که عامل باشد.

جُعل همان دستمزد یا اجرت می باشد که به ان مال‌الجعاله هم می گویند که بنا به نظر مشهور باید معلوم باشد. درصورتی که عوض مجهول باشد عقد باطل می شود، که در این شرایط عامل مستحق اجرت المثل می باشد.

جعاله در سیستم بانکداری ایران

در ماده ۱۶ قانون عملیات بانکی جهت ایجاد تسهیلات برای توسعه امور بازرگانی و تولیدی به بانک ها اجازه داده شده است که عقد جعاله در سیستم بانکداری استفاده شود. این تسهیلات در ۲ بخش می باشد از جمله اجرای طرح های مختلف و جعاله ساختمانی . در سال ۱۳۶۳ شورای پول و اعتبار ایران دستورالعمل اجرایی را تصویب کرده که سیستم های بانکی از این عقد استفاده بکنند. امروزه بانک ها گشایش اعتبارات اسنادی، خرید و فروش سهام، صدور ضمانت ‌نامه‌ های بانکی را می توانند در قالب عقد مذکور به کار ببرند.

شرایط اعطاء تسهیلات :

واحدها باید قبل از انعقاد قرارداد شرایط اوراق مضاربه چیست موضوع جعاله را بررسی کرده و از اجرای عقد اطمینان پیدا بکنند.

حداکثر تسهیلات و مدت زمان انجام کار و تصفیه مطالبات به واسطه اداره مركزي تعيين می گردد.

جعل باید شامل هزینه ها و سود مشخص برای بانک ها باشد. میزان سود توسط اداره مركزي معین می شود.

مطابق قرارداد، واحد ها می توانند به صورت دفعتاً یا به صورت اقساطی اعم از مساوی یا غیر مساوی در زمان مشخص جعل را دریافت یا پرداخت بکنند.

واحد ها در مواردی که عامل می باشند، موظف هستند برای اطمینان پیدا کردن از انجام دادن کار توسط جاعل تامین مناسب بگیرند.

معمولا واحد ها سعی می کنند اموالی که موضوع ناشی از عقد مورد نظر به نفع بانک بیمه گردد.

واحدها به منظور ایجاد تسهیلات جهت گسترش امور تولید ، بازرگانی و خدماتی میتوانند عقد را منعقد بکنند.

در عقد جعاله بانک عامل می باشد و مطابق قرارداد ملتزم به انجام دادن کار هست. در مقابل جاعل جعل خود را به صورت اقساطی به بانک می پردازد. بانک موظف می باشد جهت حسن اجرا بر این قرارداد نظارت بکند. در سند جعاله وظایف جاعل ذکر می شود که موجب ایجاد اختلاف نظر نشوند.

لازم به ذکر است که بانک مختار می باشد قسمتی از کار را به شخص دیگری یا حتی به طرف قرارداد خود واگذار بکند ولی بانک مجاز نمی باشد که کل کار را به فرد دیگری واگذار کند چون این کار با ماهیت عقد جعاله منافات دارد.

با توجه به ماده ۷۰ قانون عملیات بانکی بدون ربا، بانک ها می توانند قسمتی از مبلغ قرارداد را به عنوان پیش پرداخت دریافت بکنند. بانک ها می توانند اختیار برهم زدن جعاله را از سمت خود سلب بکنند.

ممکن است در ابتدا جعاله را با اجاره شخص اشتباه بگیریم ولی این ۲ عقد تفاوت هایی از جمله موارد ذیل دارند:

در عقد اجاره فرد اجیر باید معین باشد ولی در عقد جعاله فرد می تواند معین یا غیر معین باشد.

در عقد اجاره بعد از قرارداد، اجیر موظف است کار را انجام بدهد ولی در عقد جعاله درصورتی که عامل فرد معینی باشد می تواند کار را آغاز نکند یا در وسط کار رها بکند و تا زمانی که کار را به اتمام نرساند جاعل نسبت به آن بدهکار نخواهد شد.

بورس اوراق بهادار

مسلما هر کسی می خواهد تازه وارد بورس شود یکی از سؤالاتی که برایش پیش می آید این است که چه چیزهایی در بورس اوراق بهادار وجود دارد؟ و آیا آشنایی با این چیزها برای سرمایه گذاری در این بازار، ضروری است یا نه؟

بهتر است این مقاله را دنبال کنید تا جواب سؤالات فوق را دریافت کنید.

فهرست محتوای مقاله

• بورس اوراق بهادار چیست؟
• چه چیزهایی در بورس اوراق بهادار وجود دارد؟

سهام

کد بورسی

قیمت پایانی

پرتفوی (سبد سهام)

شرکت های کارگزاری

نماد شرکت های بورسی

اشخاص حقیقی و حقوقی

صندوق های سرمایه گذاری

معاملات بر خط (معاملات آنلاین)

صکوک (اوراق بهادار اسلامی)

• جمع بندی چه چیزهایی در بورس اوراق بهادار وجود دارد؟

بورس اوراق بهادار چیست؟

بازاری است که در آن دارایی های مختلف مالی و اوراق مشارکت مورد معامله قرار می گیرد.

در ایران 4 نوع بورس وجود دارد: کالا، انرژی، فرابورس و اوراق بهادار.

در این مقاله به طور اختصاصی در مورد چیزهای که در بورس اوراق بهادار وجود دارد، صحبت می شود. البته این چیزها در فرابورس هم وجود دارند.

یعنی فرابورس از نظر قوانین و شرایط معاملاتی مشابه سازمان بورس اوراق بهادار تهران است.

اما تفاوتش در رابطه با شرایط پذیرش شرکت ها است که شرایط پذیرش شرکت ها در بورس، به مراتب سخت تر از فرابورس است.

چه چیزهایی در بورس اوراق بهادار وجود دارد؟

در این بازار پر هیجان چیزهای مختلفی وجود دارد که در ادامه به تعدادی از مهم ترن آن ها اشاره می شود:

سهام

مفرد آن کلمه ی سهم است. در حقیقت هر شرکتی که در بورس، فعال است به قسمت های یکسانی تقسیم می گردد که به هر یک از آن قسمت ها یک سهم می گویند.

سهام مختلفی وجود دارد از جمله خزانه و شناور آزاد. سهام خزانه شامل عادی و ممتاز است.

سهام عادی را اشخاص خاصی دریافت می کنند و از سود و زیان آن بهره مند می شوند. در حقیقت کسانی که آن را خریداری می کنند به همان میزان مالک شرکت می شوند.

سهامی، ممتاز است که از امتیازهای ویژه ای برخوردار است. یکی از مواقعی که آن منتشر می شود زمانی است که شرکتی نیاز به افزایش سرمایه دارد ولی خریداری پیدا نمی کند.

سهام شناور آزاد درصدی از سهم های شرکت است که به عموم مردم از طریق بورس تعلق می گیرد و در حال خرید و فروش است.

کد بورسی

برای ورود به بورس نیاز به گرفتن کد بورسی دارید. در واقع با مراجعه به سامانه سجام می توانید آن را دریافت کنید.

بعد از ثبت ‌نام در این سامانه، برای احراز هویت به یکی از دفاتر پیشخوان که احراز هویت سامانه سجام را راه‌اندازی کردند، مراجعه نمایید. پس از احراز هویت، کد بورسی شما صادر می شود.

قیمت پایانی

میانگین قیمت هایی است که یک سهم در طول یک روز کاری، طبق آن قیمت ها مورد خرید و فروش قرار گرفته است.

ضمنا قیمت پایانی هر سهم را، در آغاز روز بعد به عنوان قیمت پایه ی آن سهم در معاملات بازار بورس در نظر می گیرند.

پرتفوی (سبد سهام)

شما در پرتفوی خود می توانید سهام متنوعی که خرید می کنید را مشاهده نمایید. بهتر است پرتفوی متنوعی داشته باشید نه شلوغ.

متنوع بودن پرتفوی کمک زیادی به سودآوری شما می کند و از میزان ضرر کردنتان می کاهد.

ولی شلوغ بودن آن نه تنها به سودآوری شما کمک چندانی نمی کند بلکه می تواند سرمایه ی شما را نیز به خطر بیاندازد.

دلیلش هم این است که شما باید به قدری سهام گوناگون بخرید که وقت بررسی آن ها را نیز داشته باشید.

انتخاب سهم های متنوعِ سودده، قدم اول برای موفقیت است.

قدم بعدی آن است که چارت سهامتان را بررسی کنید تا در وقت مناسب آن ها را به فروش برسانید یا حتی از آن ها نوسان گیری کنید.

شرکت های کارگزاری

هیچ شخص حقیقی و حقوقی نمی تواند مستقیم به هسته ی معاملات وصل شود. این وصل شدن به هسته ی معاملات یعنی ارسال سفارشات خرید و فروش باید از طریق یک شرکت کارگزاری انجام شود.

تعداد این شرکت ها بسیار زیادند. این یک فرصت خوب برای شما است تا بهترین کارگزاری را برای خود انتخاب کنید.

یک کارگزاری که در عین دادن بیش ترین خدمات، کم ترین کارمزد را از شما بگیرد. کارگزاری ای که اعتبارات بیش تری برای سرمایه گذاری به شما بدهد.

نماد شرکت های بورسی

شرکت ها را در بازارهای مالی با کلمات اختصاری می شناسند که به این کلمات اختصاری، نماد می گویند.

این کلمات اختصاری از دو قسمت ساخته شده اند؛ قسمت اول که معمولاً از یک حرف تشکیل می شود، نشان دهنده ی نوع صنعت و قسمت دوم مختصرشده ی نام کامل شرکت و یا کارخانه ی مورد نظر است.

در تصویر زیر می توانید تعدادی از این نمادها را مشاهده نمایید.

اشخاص حقیقی و حقوقی

عده ای از سرمایه گذاران بازار بورس حقیقی هستند. اشخاص حقیقی یعنی افرادی که کد بورسی دارند و به صورت مجزا سهام شرکت های مختلف را خریداری می کنند.

برخی از سرمایه گذاران بازار بورس، حقوقی هستند. در حقیقت وقتی اشخاص حقیقی با هم جمع شوند و یک مجموعه ای را به وجود آورند، اشخاص حقوقی را تشکیل می دهند.

مثل سازمان ها، شرکت ها و نهادهای مختلف که در بازار بورس فعالیت می کنند.

صندوق های سرمایه گذاری

صندوق های سرمایه گذاری انواع مختلفی دارند. این مزیت بسیار خوب آن ها باعث می شود افراد با توجه به میزان ریسک پذیری و بر اساس استراتژی معاملاتی شان یکی از آن ها را انتخاب کنند.

انواع صندوق های سرمایه گذاری عبارتند از :

اگر دوست دارید در مورد آن ها اطلاعات بیش تری کسب کنید حتما مقاله ی اختصاصی «صندوق سرمایه گذاری چیست؟» که در سایت آکادمی طهرانی قرار داده شده است را مطالعه کنید.

معاملات بر خط (معاملات آنلاین)

شما می توانید به سادگی از طریق اکانت آنلاین خودتان وارد کارگزاری مورد نظرتان شوید. کد بورسی تان را وارد کنید. بعد به صورت آنلاین خرید و فروش نمایید.

یعنی شما به راحتی می توانید سفارش های خرید و فروش خود را وارد کنید. بعد سفارشات از طریق کارگزاری ثبت می شود. به این نوع معاملات، معاملات بر خط یا آنلاین می گویند.

صکوک (اوراق بهادار اسلامی)

صکوک، ابزار جدیدی است که در کشورهای اسلامی جایگزین اوراق قرضه شده است که این اوراق در بازار ثانویه ی بورس معامله می شوند.

آن انواع گوناگونی دارد مانند: صکوک مشارکت، صکوک مساقات، صکوک مزارعه، صکوک مضاربه.

جمع بندی چه چیزهایی در بورس اوراق بهادار وجود دارد؟

دانستید که بورس، بازاری است که انواع دارایی های مالی و اوراق مشارکت در آن خرید و فروش می شوند.

در ایران بورس های کالا، انرژی، فرابورس و اوراق بهادار وجود دارند.

هم چنین فهمیدید که در بورس اوراق بهادار چیزهای زیادی وجود دارند از جمله:

اگر دوست دارید با چیزهایی که در بازار بورس اوراق بهادار است بیش تر آشنا شوید، بهتر است از طریق سایت آکادمی طهرانی مقاله ی «55 مورد از مفاهیم کاربردی بورس اوراق بهادار» را مطالعه کنید.

توجه داشته باشید آشنایی با این اصطلاحات برای موفقیت شما در این بازار پر هیجان، ضروری است.